izahlı lüğət 5 baxış 1 reaksiya Düzəliş

Məlaikə (ər. ملائكة - malā'ika, cəm; tək halda: malak - ملاك) sözü ərəb dilindən Azərbaycan dilinə keçmişdir. Əslində, ərəb dilində "məlaikə" sözü "mələk" sözünün cəm halıdır. Ancaq Azərbaycan dilində, əksər hallarda "məlaikə" sözü tək mənada, yəni "mələk" kimi işlədilir. Beləliklə, "məlaikə" sözü Allah tərəfindən yaradılmış, görünməz, mənəvi varlıqları, Allahın əmrlərini yerinə yetirən və insanlara vasitəçi olan ilahi varlıqları ifadə edir.

Lüğətlərdə "mələk" sözünün sinonimi kimi qeyd edilən "məlaikə"nin istifadəsində bəzi incəliklər vardır. "Mələk" sözü daha çox konkret bir mələkdən söhbət gedərkən işlənir. Məsələn, "Cəbrayıl mələk Allahın peyğəmbərinə vəhy gətirdi" cümləsində olduğu kimi. Halbuki "məlaikə" sözü, ümumi mənada, bir çox mələkdən danışarkən, və ya mələklərin ümumi qüvvəsini və təsirini ifadə etmək üçün daha çox işlənir. Məsələn, "Quran məlaikənin lütfü ilə nazil oldu" cümləsində olduğu kimi. Lakin, ədəbiyyatımızda, xüsusilə şifahi dilə daha yaxın olan əsərlərdə "mələk" və "məlaikə" sözləri tez-tez bir-birinin əvəzinə işlədilir.

Verilən nümunə cümləsi olan "[Molla deyir:] Balam, mən indiyə kimi saqqalımda bir dəfə də olsun məlaikə görməmişəm" cümləsində "məlaikə" sözü, mələklərin ümumi təsirindən daha çox, konkret olaraq bir mələk görünməməsindən bəhs edir. Bu mənada, "mələk" sözü də işlənə bilərdi, amma "məlaikə" sözünün istifadəsi, danışanın müəyyən bir mələkdən daha çox, ümumiyyətlə mələk varlığının mövcudluğuna şübhə ilə yanaşmasını ifadə edir.

Qısacası, "məlaikə" sözü, ərəb mənşəli olmasına baxmayaraq, Azərbaycan dilində tam məskunlaşmış, semantikası genişlənməklə bərabər, "mələk" sözü ilə sinonim kimi, ancaq bəzi incəliklərlə istifadə olunan bir sözdür. Onun tək və cəm kimi işlənməsindəki fərqlər, daha çox kontekstə bağlıdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz