Məməçi sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında xüsusi yer tutur və qədim tariximizlə bağlı olan bir çox anlayış kimi, tarix boyu öz mənasını qoruyub saxlamışdır. Lüğətlərdə sadəcə "Südü olmayan qadınların uşağını əmizdirib saxlayan qadın; dayə" kimi tərif edilməsi, sözün bütün incəliklərini əks etdirmir. Əslində, məməçinin funksiyası yalnız uşağın əmizdirilməsi ilə məhdudlaşmır.
Məməçi, özündən süd verməyən anaların övladlarına ana südü verməklə yanaşı, həm də onların tərbiyəsi, böyüdülməsi və qayğısına qalmağı öz üzərinə götürən bir qadındır. Bu səbəbdən "dayə" sözü onun funksiyalarının yalnız bir hissəsini əhatə edir. Məməçi daha çox, övladın fiziki və psixoloji inkişafına bağlı bütün məsuliyyəti öz üzərinə alan, həmin uşağın ikinci anası kimi qəbul edilən bir şəxsdir. Onun roluna həyatın ilk illərində ana rolunun əvəzini tamamilə ödəmək kimi böyük bir məsuliyyət daxildir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "məmə" sözünün "süd vəzi" mənasını daşıdığını görərik. "Məməçi" isə bu kökə "-çi" şəkilçisinin əlavə olunması ilə əmələ gəlib və "məmə ilə əlaqəli olan qadın", yaxud da daha dəqiq desək, "uşağa məmə verən qadın" mənasını ifadə edir. Lakin, yuxarıda qeyd olunduğu kimi, bu funksiya məməçinin bütün fəaliyyət dairəsini əhatə etmir.
Məməçi sözünün müxtəlif cümlələrdə istifadəsinə baxaq: "Ana xəstə olduğundan, körpəsini məməçiyə tapşırdı." bu cümlədə məməçinin uşağa qayğı göstərmə funksiyası önə çəkilir. Başqa bir nümunə: "O, uzun illər məməçi kimi çalışmış, yüzlərlə körpənin böyüməsinə kömək etmişdir." Bu cümlə isə peşəkar məməçilərə işarə edir və onların uzun müddətli təcrübəsini vurğulayır.
Nəticə olaraq, "məməçi" sözünün lüğətlərdəki qısa izahı, onun zəngin mənasını tam əks etdirmir. Məməçi sadəcə bir dayə deyil, uşağın həyatının ilk illərində ana yerini tutan, həm fiziki, həm də emosional inkişafına cavabdeh olan, böyük məsuliyyət daşıyan bir qadındır.