Məməlilər (Mammalia): Zoologiya elmində balalarını süd vəzilərindən ifraz etdikləri süd ilə qidalandıran, ali sinifə aid onurğalı heyvanlar qrupudur. "Məməli" termini, latın dilindəki "mamma" (məmə) sözündən törəmişdir və bu da süd vəzilərinin mövcudluğuna işarə edir. Bu xüsusiyyət məməliləri digər onurğalı heyvanlardan fərqləndirir.
Məməlilər sürünənlərdən təkamül etmişlər. Bu təkamül prosesi milyon illər boyu davam etmiş və müxtəlif ətraf mühit şərtlərinə uyğunlaşma nəticəsində müxtəlif növlərin yaranmasına səbəb olmuşdur. İlk məməlilər nisbətən kiçik ölçülü və gecə həyatı sürən heyvanlar idi. Zaman keçdikcə məməlilər bədən ölçüləri, qidalanma üsulları, yaşayış mühitləri və davranışları baxımından çox müxtəliflik göstərmişlər.
Məməlilər sinfi bir çox xüsusiyyətlərlə xarakterizə olunur: səs tellərinin olması, üç orta qulaq sümükləri (malleus, incus, stapes), tük örtüyü (bəzi növlərdə reduksiya olunmuş və ya itirilmiş ola bilər), diafraqma, dörd kameralı ürək, yüksək inkişaf etmiş beyin və mürəkkəb sosial davranışlar bunlara aiddir. Bu xüsusiyyətlər onlara müxtəlif ətraf mühitlərə uyğunlaşmaq və rəqabət şəraitində sağ qalmaq imkanı vermişdir.
Məməlilərin təsnifatı çox mürəkkəbdir və müxtəlif sistemlər mövcuddur. Əsasən üç alt sinfə bölünürlər: monotremlər (yumurta qoyan məməlilər), marsupialılar (kisəli məməlilər) və plasentalılar (plasenta vasitəsilə inkişaf edən məməlilər). Bu alt siniflər daxilində isə çox sayda dəstə, fəsilə, cins və növ vardır. Məsələn, "pişiklər", "itkimilər", "primatlar" və "gəmiricilər" məməlilərin müxtəlif dəstələrinə aiddir.
Cümlədə nümunələr:
- Dünyada minlərlə məməli növü mövcuddur.
- Məməlilər ali onurğalı heyvanlardır.
- Balalarını südü ilə bəsləyən heyvanlar məməlilərdir.
- Tədqiqatçılar yeni bir məməli növü aşkar etdilər.