Mənəm-mənəmlik

izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mənəm-mənəmlik sözü Azərbaycan dilində özünə həddən artıq güvənən, özünü hər şeydən üstün tutan, təkəbbürlü, lovğalıq edən, özünü başqalarından üstün sayan insanın davranışını, xasiyyətini ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "bax mənəmlik" kimi göstərilsə də, bu, mənanın tam əhatəsini vermir. "Mənəm-mənəmlik" daha çox təkrarlanan "mən" əvəzliyi ilə özünə həddindən artıq əhəmiyyət verən, özünü başqalarından üstün tutan davranışı vurğulayır.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "mənəm" əsas felinin təkrarı ilə əmələ gəldiyini görərik. "Mənəm" özünü bildirmək, özünü qabartmaq mənasında işlənir. "-lik" isə isim düzəldici şəkilçisidir, beləliklə "mənəm-mənəmlik" "mənəmə" əməlinin təkrarlanaraq gücləndirilməsi və isim halına gətirilməsi ilə yaranmışdır. Bu, sözün mənasının təkcə lovğalıq deyil, eyni zamanda bu lovğalığın təkrarlanan, inadkar və həddindən artıq dərəcədə olması və xarakter xüsusiyyəti kimi təzahür etdiyini göstərir.

Misal olaraq M.İbrahimovun sitat gətirdiyiniz şeir parçasında "mənəm-mənəmlik qurdu" deyimi işlənir. Burada "mənəm-mənəmlik" insanın daxili hisslərinə, özünə həddindən artıq inam və ya lovğalıq hissinə bənzədilmiş, onu məhv edən bir qurd kimi təsvir edilmişdir. Bu, sözün həm də mənfi bir kontekstdə, insanın daxili zəifliyini, özünü aldatmasını ifadə etmək üçün işlənə biləcəyini göstərir.

Başqa nümunələr: "Onun mənəm-mənəmliyi hər kəsi bezdirmişdi." bu cümlədə "mənəm-mənəmlik" xarakter əlaməti kimi, təkəbbür və özünü bilməzlik mənalarında işlənir. Yaxud: "Bu layihədəki uğurunun arxasında gizlənən mənəm-mənəmliyi heç kimə gizli deyildi." Burada mənəm-mənəmlik başqalarının nailiyyətlərini öz adına yazmaq, özünü qabartmaq kimi mənada istifadə olunub.

Nəticə olaraq, "mənəm-mənəmlik" sözü sadəcə "özünü bilməzlik" deyil, təkəbbür, lovğalıq, özünə həddindən artıq güvən, özünü başqalarından üstün tutma, hətta bəzən özünü aldatma kimi geniş bir məna spektrini əhatə edir və müxtəlif kontekstlərdə bu mənalardan birini və ya bir neçəsini birlikdə ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz