Mərd-mərdanə sözü, Azərbaycan dilində iki müstəqil sözün birləşməsindən əmələ gəlmiş bir sifət birləşməsidir: "mərd" və "mərdanə". Hər iki söz də qəhrəmanlıq, cəsarət, igidlik mənalarını ifadə edir, lakin bir-birindən incə nüanslarla fərqlənirlər. "Mərd" daha çox daxili keyfiyyətə, ruhi cəsarətə, ədalətə bağlılığa, əqidəyə sadiqliyə işarə edir. "Mərdanə" isə həmin keyfiyyətlərin xarici təzahürünü, əməli hərəkətlərdə, davranışlarda özünü göstərməsini bildirir. Beləliklə, "mərd-mərdanə" söz birləşməsi, həm daxili qəhrəmanlığı, həm də xarici qəhrəmancasına hərəkəti birlikdə ifadə edir, cəsarətin həm ruhi, həm də fiziki tərəflərini vurğulayır.
Lüğətlərdə sadəcə "mərdanə"nin 1 və 2-ci mənaları ilə eyniləşdirilməsi, söz birləşməsinin ifadə etdiyi daha geniş məna çalarını tam əks etdirmir. "Mərd-mərdanə vuruşmaq" ifadəsi sadəcə olaraq "cəsarətlə vuruşmaq"dan daha çox şey deməkdir. Bu ifadədə qəhrəmanlıq, fədakarlıq, əzmlə mübarizə aparmaq kimi mənalar da nəzərdə tutulur. Həmçinin, "mərd-mərdanə döyüş meydanına atılmaq" misalında da fədakarlıq, vətənə sədaqət, öz həyatını təhlükəyə atmaq kimi əlavə mənalar görünür.
Misal olaraq verilən "Başlar kəsdi, qollar qırdı, mərd-mərdanə dava elədi" cümləsində "mərd-mərdanə" söz birləşməsi həm qəddarlığı, həm də qəddarlıqla yanaşı göstərilən cəsarəti ifadə edir. Bu, müəyyən kontekstdə söz birləşməsinin mənfi məna çalarını da qəbul edə biləcəyini göstərir. Yəni, "mərd-mərdanə" hər zaman mütləq müsbət mənada işlənmir. Kontekstdən asılı olaraq bu söz birləşməsi fədakarlıq, cəsarət kimi müsbət keyfiyyətləri, və ya qəddarlıq, amansızlıq kimi mənfi keyfiyyətləri ifadə edə bilər.
Ümumi olaraq, "mərd-mərdanə" söz birləşməsi, cəsarət və qəhrəmanlığın həm ruhi, həm də fiziki tərəflərini vurğulayan, kontekstdən asılı olaraq müsbət və ya mənfi məna çalarları daşıya bilən, Azərbaycan dilinin ifadə imkanlarını zənginləşdirən bir leksik vahiddir.