Mərdanə (zərf və sifət) [fars. مردانه]
Etimologiya: Söz fars dilindən "مرد" (mard - kişi, kişi adam, qəhrəman) sözündən törəmişdir və "-ane" şəkilçisi ilə sifət halına gətirilib. Beləliklə, etimoloji mənası "kişi kimi, qəhrəman kimi" deməkdir. Azərbaycan dilinə fars dilindən keçmişdir.
1. Mənası (Zərf): İgidcəsinə, qəhrəmancasına, cəsurcasına, qorxmazlıqla, cəsarətlə, bahadırlığı ilə, qeyrətlə. Hərəkətin yerinə yetirilmə üsulunu, qəhrəmanlıq və cəsarət nümayiş etdirərək həyata keçirildiyini bildirir.
Misallar (Zərf):
- O, düşmənlə mərdanə vuruşdu.
- Qəhrəman mərdanə döyüşdü və düşməni məğlub etdi.
- Əsgər mərdanə hücuma keçdi.
- Sənədləri mərdanə imzaladı, həqiqəti gizlətmədi.
2. Mənası (Sifət): Mərdcəsinə, açıq-aşkar, səmimi, düz, həqiqi, gizlətmədən. Bir hərəkətin və ya xüsusiyyətin mərdliyə, cəsarətə, açıqlığa əsaslandığını ifadə edir.
Misallar (Sifət):
- Onun mərdanə cavabı hər kəsi təəccübləndirdi.
- O, mərdanə bir insan idi; həqiqəti həmişə açıqca deyirdi.
- Mərdanə bir qərar verdi və bundan peşman olmadı.
- Onun mərdanə davranışı hamını heyran etdi.
Qeyd: Zərf kimi işləndikdə hərəkətin necə yerinə yetirildiyini göstərir, sifət kimi işləndikdə isə şəxsin və ya hərəkətin xüsusiyyətini (mərdlik, cəsarət, açıqlıq) ifadə edir. Hər iki halda da əsas məna cəsarət, qəhrəmanlıq və açıqlıq ətrafında formalaşır.