Mərdü-mərdanə sözü Azərbaycan dilində iki müstəqil sözün birləşməsindən əmələ gəlmiş bir təkrarlı birləşmədir: mərd və mərdanə. Hər iki söz də igidliyi, qəhrəmanlığı, cəsarəti ifadə edir, lakin bir-birindən incə mənalı fərqlərlə seçilir. "Mərd" daha çox ümumi igidlik, qəhrəmanlıq, cəsarət mənasını daşıyır; "mərdanə" isə bu xüsusiyyətlərin daha qətiyyətli, açıq-aşkar təzahürünü, kişilərə xas olan əzəmət və cəsarət nümayişini əks etdirir.
Beləliklə, "mərdü-mərdanə" sözü həm miqdari, həm də keyfiyyət baxımından yüksək dərəcədə igidliyi, qəhrəmanlığı, cəsarəti və bu keyfiyyətlərin həm miqyasca, həm də təzahür tərzi baxımından üstünlüyünü ifadə edir. Bu birləşmə, adi igidlikdən daha çox, qəhrəmanlıq və özünüfəda etmə, ölümə meydan oxuma mənasını daşıyan bir qədər poetik, hətta epik bir rəng alır. Söz birləşməsi əsasən məcazi mənada işlənir, və hər hansı bir əməlin, hərəkatın böyük qətiyyətlə, cəsarətlə və qətiyyətlə yerinə yetirildiyini ifadə edir.
Misallar:
- Mərdü-mərdanə döyüşdü, düşməni məğlub etdi.
- Mərdü-mərdanə öz həyatını təhlükəyə ataraq insanları xilas etdi.
- O, mərdü-mərdanə qərarlar qəbul etməyi bacarırdı.
- Qəhrəmanlar mərdü-mərdanə düşmənin üzərinə hücuma keçdilər.
Göründüyü kimi, "mərdü-mərdanə" sözü təkrarlanma vasitəsi ilə ifadə olunan əməlin miqdar və keyfiyyət cəhətdən gücləndirilməsi, vurğulanması üçün istifadə olunur. Sözün etimologiyası açıqdır - türk dillərinin kökü olan "mərd" və "mərdanə" sözlərinin birləşməsi nəticəsində yaranmışdır və qədim türk ədəbiyyatında da izlərinə rast gəlmək mümkündür.