Mərtəbə-mərtəbə (zərf) sözü Azərbaycan dilində bir bina və ya quruluşun ayrı-ayrı mərtəbələrini ardıcıl olaraq ifadə edir. Bu söz, hərəkətin mərtəbələr arasında ardıcıl, tədricən həyata keçirildiyini göstərir. Sadəcə olaraq "mərtəbədən-mərtəbəyə" deyilməsinə nisbətən daha vurğulu və təsviri bir ifadədir. Mənası "mərtəbə-mərtəbə" hər bir mərtəbəni ayrıca keçərək, hər bir mərtəbədə dayanıb növbəti mərtəbəyə qalxmaq/enmək kimi anlaşıla bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "mərtəbə" sözünün farsca mənşəli olduğunu görərik. Farsca "mərtəbe" sözü pillə, səviyyə, dərəcə mənalarını verir. Bu məna əsasında "mərtəbə-mərtəbə" ifadəsi də məkan dəyişməsini ardıcıl pillələr vasitəsilə, hər pilləni ayrı-ayrı keçərək ifadə edir.
Cümlə içərisində istifadəsi nümunələri aşağıdakılardır:
* Yanğın söndürənlər mərtəbə-mərtəbə yuxarı qalxdılar. (Burada mərtəbələr arasındakı hərəkətin ardıcıllığı və tədricənliyi vurğulanır.)
* O, binanın qapısını açıb, mərtəbə-mərtəbə yuxarı qalxaraq otağı axtardı. (Bu cümlədə hərəkətin ardıcıllığı və hər bir mərtəbədə aparılan axtarış fəaliyyətinə diqqət çəkilir.)
* Onun gövdəsinə sarılmış borular və mərtəbə-mərtəbə hərlənən çiçəklər gözəl bir mənzərə yaratmışdı. (Bu cümlədə isə daha metaforik bir istifadə müşahidə olunur. Çiçəklərin böyüməsinin mərtəbə-mərtəbə təsviri, yüksəlmə və inkişaf prosesinin tədricənliyinə işarə edir.)
Beləliklə, "mərtəbə-mərtəbə" sözü sadə bir məkan ifadəsindən kənara çıxaraq, müxtəlif kontekstlərdə hərəkətin tədricənliyi və ardıcıllığına diqqət çəkən təsviri bir vasitə kimi işlənir.