Mətləb (ər. مطلبdan) termini ədəbiyyatda, xüsusilə qəsidə və qəzəl janrlarında, əsərin ilk beytini (misrasını deyil!) ifadə edir. Müasir ədəbiyyatşünaslıqda istifadə olunan "məqtə" sözü ilə sinonimdir, lakin "mətləb" daha geniş məna kəsb edir və sadəcə birinci beytin mənasına deyil, həm də əsərin əsas mövzusunun, ideyasının ifadə olunduğu giriş hissəsini əhatə edir. Bu mənada, "mətləb" əsərin ümumi məzmununun qısa və tutarlı bir şəkildə ifadə olunduğu, oxucunun əsərin mövzusuna yönəldiyi giriş, müqəddimə kimi də anlaşılır.
"Mətləb" sözünün kökü olan ərəbcə "mətləb" (مطلب) "məqsəd", "məna", "məram", "mövzu", "məqsəd" kimi mənaları da özündə ehtiva edir. Bu səbəbdən "mətləb" sözünün ədəbiyyatda istifadəsi sadəcə ilk beyt məhdudluğundan kənara çıxaraq, əsərin ümumi ideya və məzmununu əks etdirən giriş hissəsini göstərmək üçün də istifadə olunur. Mətləb, əsərin qalan hissəsi üçün bir "anahtardır", əsərin əsas ideyasını və istiqamətini müəyyən edir.
Misal olaraq: "Şair qəsidəsinin mətləbində vətən sevgisini gözəl ifadə edib." bu cümlədə "mətləb" sözü ilk beyti deyil, əsərin giriş hissəsini, vətən sevgisini əks etdirən ümumi ideyanın ifadə olunduğu hissəni bildirir. Başqa bir nümunədə: "Romanın mətləbi maraqlı idi və oxucuyu dərhal hekayəyə cəlb etdi." burada "mətləb" romanın giriş hissəsini, oxucunun marağını oyadan və hekayəyə giriş hissəsini bildirir.
Beləliklə, "mətləb" sözü klassik ədəbiyyatda ilk beyt mənasında istifadə olunsa da, müasir kontekstdə daha geniş məna kəsb edərək, əsərin girişini, əsas mövzu və ideyanın ifadə olunduğu hissəni ifadə etmək üçün də işlədilir. Bu mənada, "mətləb" sadəcə birinci beyt deyil, əsərin ümumi konsepsiyasının qısa və tutarlı bir təqdimatıdır.