Mıxçalanmaq – fe'li məchul formada işlənən bir sözdür. Əsas mənası "mıx vurmaq" hərəkətinin obyekt üzərində təsirini göstərməklə, həmin obyektin mıxla zədələnməsi və ya mıxların vasitəsilə bir yerə bərkidilməsi mənasını verir. Lüğətdəki "mıxça vurulmaq, mıxça çalınmaq; mıxlanmaq" ifadələri bu mənanı daha ətraflı izah edir və sinonim sözləri göstərir. Ancaq "mıxlanmaq" sözü "mıxçalanmaq"dan bir qədər fərqlənir, çünki daha çox səthi və az miqdarda mıxlanmanın təsirini bildirir. Mıxçalanmaq isə daha güclü, dərin və çoxsaylı mıxların iştirakını əks etdirə bilər.
Etimologiyası: Söz "mıxça" və "-lanmaq" şəkilçilərindən əmələ gəlmişdir. "-lanmaq" şəkilçisi məchul fe'l əmələ gətirir və hərəkətin obyektə təsirini bildirir. "Mıxça" isə kiçik ölçülü mıx deməkdir. Bu baxımdan "mıxçalanmaq" sözü kiçik ölçülü mıxlarla vurulma, çalınma və ya bərkidilmə hərəkətinin məchul formasını ifadə edir.
Cümlədə işlənməsi:
- Qapı möhkəm mıxçalanmışdı. (Burada qapının çoxlu sayda mıxlarla bərkidilməsi nəzərdə tutulur.)
- Taxta parçası mıxçalanaraq divara yapışdırıldı. (Taxta parçasının mıxlarla divara bərkidilmə prosesi göstərilir.)
- Ayağı bir neçə yerdən mıxçalanmışdı. (Burada, bir neçə kiçik mıxın ayağa vurulması və ya batması nəzərdə tutulur, yaralanma ilə bağlı məna da ifadə oluna bilər.)
- Qədim dövr tikililərinin divarları möhkəm mıxçalanmış daşlardan hörülmüşdü. (Bu cümlədə isə mıxların daşların birləşdirilməsində istifadə olunduğu mənası ifadə olunur.)
Fərqli mənalar: Kontekstdən asılı olaraq "mıxçalanmaq" sözü yalnız fiziki bərkitmə və ya zədələnmə deyil, həm də metaforik mənada işlənə bilər. Məsələn, bir insanın problemlərlə, çətinliklərlə "mıxçalanması" onu həmin problemlərin içində qalmaqda, onlardan qurtula bilməməkdə, çətin vəziyyətdə qalması mənasını verə bilər. Lakin bu, əsas mənasından kənarda qalan bir istifadədir.