izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mıxlanmaq – məch. Azərbaycan dilində geniş yayılmış, köhnə mənşəli bir sözdür. Əsas mənası "mıx vurulmaq, mıxlarla bərkidilmək, mismarlanmaq"dır. Lakin bu məna müasir dilin üslub qaydalarına görə daha dəqiq və aydın şəkildə ifadə edilə bilər. "Mıxlanmaq" sözü, bir şeyin mıxlarla sabitlənərək möhkəmləndirilməsini, hətta bir növ "qurulmasını" ifadə edir. Sadəcə mıx vurulmasından fərqli olaraq, "mıxlanmaq" bir neçə mıxın istifadəsini və nəticədə daha möhkəm bir birləşmənin əldə edilməsini nəzərdə tutur. Sözün mənasında bir "tamamlanmışlıq" və "möhkəmlik" hissi ön plandadır.

Misal olaraq verilən "Limon yeşiyi pəncərəyə qoyulmuşdu, hələ ağzı mıxlanmamışdı" cümləsində, "mıxlanmaq" sözü limon yeşiyi qabının pəncərəyə möhkəm bərkidilməməsini, yəni ağzının mıxlarla sabitlənmədiyini bildirir. Yeşik sadəcə qoyulmayıb, ona əlavə olaraq qapısının möhkəm bağlanması üçün mıx vurulması lazımdır. Əgər yalnız bir neçə mıx vurulsa, bu hərəkət "mıxlanmaq" deyil, "mıx vurmaq" kimi ifadə edilərdi.

Fərqli kontekstlərdə "mıxlanmaq" sözü, məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, "İddialara görə, qapı yaxşıca mıxlanmamışdı, ona görə də asanlıqla açıldı" cümləsində, "mıxlanmaq" sözü qapının etibarlılığını, möhkəmliyini ifadə edir. Bu zaman "mıxlanmaq" sözü, möhkəmlik, sabitlik və güvən mənalarını da özündə ehtiva edir.

Sözün etimologiyasına gəldikdə, "mıx" kökündən törəmişdir və türk dillərində geniş yayılmışdır. "Mıxlanmaq" sözü, fəal iştirakçı olmadan baş verən bir hərəkəti ifadə etdiyindən məchul fellər sırasındadır. Sözün sinonimləri arasında "mismarlanmaq", "bərkidilmək", "möhkəmləndirilmək" kimi sözlər göstərilə bilər, amma heç biri tam əvəz ola bilməz, çünki "mıxlanmaq" sözünün özünəməxsus semantik çalarları vardır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz