Mırıldamaq (f.): Bu fe'l, az səs-küy və ya nəzərə çarpmayan bir şəkildə danışmağı, nəsə deməyi ifadə edir. Əsasən, səsin aşağı və zəif olmasını, sözlərin aydın eşidilməməsini bildirir. "Mırıldamaq" sözü, əsasən, insanlardan başqa, məsələn, heyvanlar (xüsusilə də itlər) üçün də işlədilə bilər. Heyvanlar üçün mırıldamaq, məmnunluq, narahatlıq, və ya digər hisslərin ifadəsinin səs təcəssümüdür.
Mənşəyi: Sözün mənşəyi türk dillərinə aiddir və "mır" kökünə dayanır. Bu kök, kiçik və zəif səsləri ifadə etmək üçün istifadə olunur. "Mırıldamaq" fe'linin əmələ gəlməsində "-la-" şəkilçisi təkrar və davamlılığı, "-maq" şəkilçisi isə fe'l əmələ gətirmə funksiyasını yerinə yetirir.
Məna çalarları və nüansları: "Mırıldamaq" sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar daşıya bilər. Məsələn:
- Razılıq və məmnunluq ifadəsi: "Körpə anasının mahnısını mırıldayaraq yatdı." - bu cümlədə mırıldamaq, xoşbəxtliyin və rahatlığın ifadəsidir.
- Narahatlıq və qorxu ifadəsi: "Qaranlıqdan qorxan uşaq mırıldanaraq anasının əlini sıxırdı." - bu nümunədə isə mırıldamaq, qorxu və narahatlıq hisslərinin təzahürüdür.
- Aydın olmayan, anlaşılan olmayan danışıq: "O, bir şeylər mırıldanıb uzaqlaşdı." - burada mırıldamaq, danışanın sözlərinin aydın eşidilmədiyini və ya mənasının anlaşılmaz olduğunu göstərir.
- Öz-özünə danışma: "Qoca kişi, əlindəki qəzetləri oxuyub öz-özünə mırıldanırdı." - bu cümlədə mırıldamaq, öz-özünə danışma, fikir söyləmə hərəkətini ifadə edir.
Sinonimləri: Mırıldamağın sinonimləri arasında "pıçıldamaq", "vızıldamaq", "nəğmə çalmaq" (əgər mırıldanan melodiya varsa) kimi sözlər göstərilə bilər. Ancaq bu sinonimlərin hamısı mırıldamağın tam mənasını əhatə etmir. Məsələn, pıçıldamaq daha gizli bir danışığı, vızıldamaq isə daha yüksək bir səs tonunu ifadə edir.
Antonimləri: "Bağırtmaq", "qışqırmaq", "səsini ucaltmaq" kimi sözlər mırıldamağın antonimləri kimi qəbul edilə bilər.
İstifadə nümunələri: