Morfinist sözü yunan mənşəlidir (μορφίνη - morphine). Lüğətlərdə sadəcə "morfin düşkünü, morfinizmə mübtəla olmuş adam" kimi izah olunsa da, daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah etmək mümkündür. Morfinist termini, morfinə fiziki və ya psixoloji asılılığı olan şəxsi ifadə edir. Bu asılılıq, müxtəlif səviyyələrdə ola bilər: bəzi morfinistlər gündəlik həyatlarını davam etdirə bilsələr də, yüksək dərəcəli asılılıqda olanlar isə morfin qəbul etmədən həyatlarını davam etdirə bilmirlər.
Morfinin təsiri altında olan şəxslərin davranışlarında, əhval-ruhiyyələrində və fiziki vəziyyətlərində dəyişikliklər müşahidə olunur. Bu dəyişikliklər əsasən morfinin təsirindən asılı olaraq dəyişir, lakin ümumi əlamətlərə letargiya, yuxululuq, apatiya, nəfəs alma problemləri, qəbizlik, ağrıların azalması (anesteziya təsiri) və dəriyə qarışmış iynə izləri aid edilə bilər. Morfinin təsiri keçdikdən sonra isə, morfinistlərdə çox güclü əsəbilik, narahatlıq, ağrılar, əzələ spazmları və çox şiddətli istəklər müşahidə olunur (abstinent sindromu).
Terminin istifadəsinə dair nümunələr: "O, uzun illər morfinist olub və müalicədən sonra çətinliklə bu vərdişdən azad ola bilib.", "Həkim morfinist xəstənin vəziyyətini diqqətlə izləyirdi.", "Morfinistlər üçün reabilitasiya mərkəzləri müalicənin əsas pillələrindən biridir." Gördüyümüz kimi, "morfinist" termini yalnız morfinə asılı olan şəxsi deyil, həm də onun asılılığın səviyyəsini və vəziyyətini müəyyən etmək üçün də istifadə olunur.
Qeyd etmək lazımdır ki, "morfinist" termini tibbi terminologiyada dəqiq diaqnoz qoymaq üçün istifadə olunmur. Tibbi diaqnoz üçün "opioid asılılığı" və ya daha spesifik diaqnozlar istifadə olunur. Ancaq gündəlik danışığımzda və ədəbiyyatda "morfinist" termini morfinə asılılığını ifadə etmək üçün geniş yayılmışdır.