Morfologiya [yun. morphe – forma və logos – təlim] termininin Azərbaycan dilindəki lüğətlərdəki tərifi qısadır və tam əhatəli deyildir. Daha dəqiq və geniş şəkildə izah etmək üçün aşağıdakıları əlavə etmək lazımdır:
Morfologiya, əsasən forma və quruluşun öyrənilməsi ilə məşğul olan bir elm sahəsidir. Lakin bu sahənin tətbiq olunduğu obyektə görə fərqli bölmələrə ayrılır. Lüğətlərdə sadəcə bioloji (orqanizmlər), geoloji (mineral maddələr, torpaqlar) aspektləri vurğulanır, halbuki morfologiya daha geniş mənada başqa sahələrdə də istifadə olunur.
Bioloji Morfologiya: Canlı orqanizmlərin xarici və daxili quruluşunu, orqan və sistemlərinin formasını, ölçüsünü, yerləşməsini və qarşılıqlı əlaqələrini öyrənən biologiyanın bir bölməsidir. Bu, bitki və heyvanların anatomiyasının, sitologiyanın (hüceyrə quruluşunun) və histologiyanın (toxuma quruluşunun) əsasını təşkil edir. Bioloji morfologiya təkamül proseslərini, ətraf mühitin təsirini və orqanizmlərin funksiyalarını anlamağa kömək edir.
Geoloji Morfologiya (Geomorfologiya): Yer səthinin relyefinin, onun formalaşma tarixinin, proseslərinin və inkişaf qanunauyğunluqlarının öyrənilməsi ilə məşğul olan geologiyanın bir bölməsidir. Dağlar, vadilər, düzənliklər, çaylar, göllər və digər relyef formalarının mənşəyi və inkişafı bu sahənin əsas tədqiqat obyektləridir. Torpaqların morfologiyası isə torpaq profilinin, onun horizontlarının quruluşunun, mənşəyinin və xüsusiyyətlərinin tədqiqatını əhatə edir.
Digər sahələrdə Morfologiya: Morfologiya termini linqvistikada (dilçilikdə) sözlərin formalarını və onların bir-biri ilə necə əlaqədə olduğunu araşdıran sahəni təsvir etmək üçün də istifadə olunur. Həmçinin, kristalloqrafiya (kristalların forması), kimyada molekulların üçölçülü quruluşunun öyrənilməsi kimi sahələrdə də istifadə olunur. Beləliklə, morfologiyanın ümumi mənası müxtəlif elmlərdə fərqli olsa da, əsas mahiyyət – forma və quruluşun təhlili – dəyişməz qalır.
Qısacası, morfologiya “forma haqqında elm” olaraq tərif oluna bilər və konkret bir elmin daxilində istifadə olunduğu zaman həmin elmin obyektinin formasını və quruluşunu öyrənən bölməsini ifadə edir.