Möhtərəmlik sözü, Azərbaycan dilində hörmət, ehtiram və dəyər vermə hisslərini ifadə edən bir anlayışı bildirir. Lüğətlərdə verilən "hörmətlilik, ehtiramlılıq, əzizlik, mötəbərlik" ifadələri bu anlayışı qismən əhatə etsə də, möhtərəmliyin daha geniş və çoxqatlı bir məna kəsb etdiyini vurğulamaq lazımdır.
Etimoloji baxımdan, "möhtərəm" sözü ərəb mənşəlidir. "Möhtərəm" "i'tibar edilmiş, etibarlı, hörmətə layiq" mənasını verən "ihtiram" kökünə dayanır. Beləliklə, "möhtərəmlik" sözü bir şəxsə, hadisəyə və ya əşyaya qarşı duyulan dərin hörmət, ehtiram və etibar hisslərinin topluluğunu ifadə edir. Bu, sadəcə xarici davranışla deyil, həm də daxili inam və qiymətləndirmə ilə müşayiət olunur.
Cümlələrdə işlənməsinə gəldikdə isə, "möhtərəmlik" sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar əldə edə bilir:
- Formal kontekst: "Onun möhtərəmliyi hamı tərəfindən qəbul olunurdu." (Bu cümlədə möhtərəmlik, bir şəxsin ictimai nüfuzuna, hörmətə layiq olmasına işarə edir.)
- Qeyri-formal kontekst: "Ailədə möhtərəmlik hər kəsin bir-birinə hörmət və ehtiramla yanaşmasına əsaslanır." (Bu cümlədə möhtərəmlik, ailəvi münasibətlərdəki qiymətləndirmə və hörməti ifadə edir.)
- Əxlaqi-etik kontekst: "Möhtərəmlik, hər bir insanın əsas mənəvi keyfiyyətlərindən biridir." (Bu cümlədə möhtərəmlik, əxlaqi prinsiplərə əsaslanan davranışı ifadə edir.)
Yekun olaraq, "möhtərəmlik" sözü sadəcə hörmət və ehtiram mənasını verən bir söz deyil, həm də etibar, dəyər vermə, nüfuz, əxlaqi prinsiplərə sadiqlik kimi bir çox mənaları özündə birləşdirən zəngin bir anlayışı əks etdirir. Ona görə də, bu sözün mənasını tam əhatə etmək üçün yalnız bir neçə sinonimlə kifayətlənmək yetərli deyil.