Muxtariyyətli sözü "muxtar" sözünün sifət şəkilçisi "-li" ilə birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "Muxtar" sözü ərəb mənşəli olub, özünü idarə edən, müstəqil, sərbəst mənalarını verir. Beləliklə, "muxtariyyətli" sözü də əsasən "özünü idarə etmə hüququ olan", "müstəqil", "sərbəst" mənalarında işlənir, lakin kontekstdən asılı olaraq dəqiq mənası fərqlənə bilər.
Lüğətlərdəki sadə "muxtar"a istinad etmək kifayət etmir, çünki "muxtariyyətli" sözü "muxtar" sözünün əhatə etdiyi mənaları daha spesifik şəkildə ifadə edir və əlavə çalarlar əldə edir. Məsələn, "muxtar" daha çox hüquqi və siyasi kontekstdə istifadə olunarkən, "muxtariyyətli" daha geniş mənada, məsələn, şəxsi qərar qəbul etmə azadlığı, müəyyən bir sahədə özünü idarə etmə qabiliyyəti və ya müəssisənin müstəqil fəaliyyət göstərməsi kimi mənalarda da işlənə bilər.
Misallar:
1. Muxtariyyətli respublika: Bu ifadə özünü idarə etmə hüququ olan bir respublikanı bildirir. Müstəqil dövlət deyil, amma mərkəzi hökumətdən müəyyən dərəcədə müstəqilliyə malikdir.
2. Muxtariyyətli təhsil müəssisəsi: Bu, özünün tədris proqramlarını, idarəetmə sistemini müəyyən dərəcədə müəyyənləşdirə bilən bir məktəbi və ya universiteti ifadə edir.
3. Muxtariyyətli düşüncə tərzi: Bu ifadə müstəqil, özgün və başqalarının təsirinə məruz qalmadan düşünən bir insanı ifadə edir. Başqa sözlə, şəxsi fikirlərini sərbəst ifadə etmə azadlığına malik olan bir düşüncə tərzi.
4. Muxtariyyətli şirkət: Bu, maliyyə və idarəetmə baxımından müəyyən dərəcədə müstəqil fəaliyyət göstərən bir şirkəti ifadə edir.
Yekun olaraq, "muxtariyyətli" sözü, kontekstdən asılı olaraq, özünü idarə etmə, müstəqillik, sərbəstlik və azadlıq kimi mənaları özündə birləşdirən daha geniş və dəqiq bir ifadədir.