Mücərrədləşdirmə: "Mücərrədləşdirmək" fellindən törəmiş isimdir. Əsas mənası, konkret bir varlıq və ya hadisənin əsas xüsusiyyətlərini qoruyaraq, onun konkretlik xüsusiyyətini aradan qaldırmaq, ümumi bir anlayışa çevirmək prosesidir. Yəni, konkret bir obyektin və ya hadisənin konkret təfərrüatlarından təmizlənib, yalnız mahiyyətini, əsas xüsusiyyətlərini ifadə edən bir abstrakt anlayışa gətirmək deməkdir. Bu proses zamanı obyektin konkret formaları, fiziki xüsusiyyətləri və ətraf mühitlə əlaqələri ikinci plana keçir, yalnız mahiyyət əsas götürülür.
Mücərrədləşdirmə, fəlsəfə, riyaziyyat, məntiq və digər elmlərdə geniş istifadə olunan bir termindir. Məsələn, riyaziyyatda "üçbucaq" anlayışı mücərrədləşdirmənin nəticəsidir; konkret olaraq ölçüləri fərqlənən çoxlu sayda üçbucaq mövcuddur, lakin "üçbucaq" anlayışı bütün bu konkret üçbucaqların ümumi xüsusiyyətlərini - üç tərəfi və üç bucağı olmasını ifadə edən bir abstraksiyadır.
Dilçilikdə isə mücərrədləşdirmə, konkret fellərdən mücərrəd isim və sifətlərin əmələ gəlməsi prosesini ifadə edə bilər. Məsələn, "qaçmaq" feli "qaçış" ismini, "oxumaq" feli "oxu" ismini yaradır. Bu isim və sifətlər konkret hərəkəti müəyyən bir predmetdən və ya zaman məhdudiyyətindən azad edərək ümumi bir anlayışa çevirir.
Mücərrədləşdirmənin nəticəsi olan anlayışlar bəzən "mücərrəd anlayışlar" adlanır. Bu anlayışlar konkret olaraq müşahidə oluna bilməsə də, düşüncə prosesimizdə və elmi tədqiqatlarda əhəmiyyətli rol oynayırlar. Onlar mürəkkəb hadisələri daha sadə və başa düşülən şəkildə təhlil etməyə imkan verirlər.
Cümlə içərisində istifadəsi:
- Elm mücərrədləşdirmə vasitəsilə təbiətin qanunlarını kəşf edir.
- Rəssamın əsərlərində mücərrədləşdirmənin yüksək səviyyədə olması hiss olunur.
- Riyaziyyatda mücərrədləşdirmə əsas rol oynayır.
- Ədəbiyyatda mücərrədləşdirmə vasitəsilə obrazlar daha da dərinləşir.
Mücərrədləşdirmənin əks prosesi konkretləşdirmədir.