Müəssisə sözü ərəb mənşəli olub, "qurmaq", "yaratmaq", "təsis etmək" mənalarını ifadə edən kökdən törəmişdir. Lüğətlərdə sadəcə istehsalat və ya ticarət-təsərrüfat vahidi kimi təqdim olunsa da, daha geniş və dəqiq məna çalarlarını ehtiva edir.
Müəssisə, müəyyən məqsəd və funksiyanı yerinə yetirmək üçün yaradılmış, təşkilatlanmış və idarə olunan bir strukturdur. Bu struktur, maddi və ya qeyri-maddi məhsullar istehsal edə bilər, xidmət göstərə bilər, tədqiqat-inqişaf işləri ilə məşğul ola bilər və ya digər ictimai-iqtisadi funksiyaları yerinə yetirə bilər. Sadəcə bir zavod və ya fabrikdən ibarət olmayıb, bir neçə belə vahidin birləşməsi, hətta bir-birindən fərqli fəaliyyət növləri ilə məşğul olan bölmələri əhatə edə bilər.
Məsələn, "sənaye müəssisəsi" termini bir zavodu, "ticarət müəssisəsi" termini bir mağazanı, "təhsil müəssisəsi" termini bir məktəbi, "səhiyyə müəssisəsi" termini isə bir xəstəxananı ifadə edə bilər. Həmçinin, qeyri-kommersiya təşkilatları da müəssisə kimi təsnif oluna bilər. Məsələn, xeyriyyə təşkilatı, ətraf mühitin mühafizəsi ilə məşğul olan bir qurum və ya elm-tədqiqat institutu müəssisə anlayışına daxildir.
Müəssisə sözünün işlənməsinə bir neçə nümunə:
- Yeni yaradılan müəssisə yüzlərlə iş yeri açdı.
- O, böyük bir müəssisənin rəhbəridir.
- Bu müəssisə keyfiyyətli məhsullar istehsal edir.
- Müəssisənin maliyyə vəziyyəti yaxşı deyil.
- Təhsil müəssisələrinin inkişafı üçün dövlət tərəfindən xüsusi proqramlar hazırlanır.
Beləliklə, "müəssisə" anlayışı sadəcə bir istehsalat və ya ticarət vahidi ilə məhdudlaşmır, müəyyən bir məqsəd ətrafında təşkilatlanmış, fəaliyyət göstərən istənilən strukturu ifadə edir.