Mühafiz (ər. حَافِظ - ḥāfiẓ "qoruyan, saxlayan, mühafizə edən" sözündən) - Bir şeyi, birini təhlükədən, zərərdən, itkidən qoruyan, mühafizə edən şəxs. Lüğətdə sadəcə "mühafizə edən, qoruyan; mühafizəçi, keşikçi" kimi tərifi olsa da, mənası daha genişdir və müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar əldə edə bilər. "Mühafiz" sözü həm konkret, həm də məcazi mənada işlənə bilər.
Konkret mənada, "mühafiz" sözü əsasən hərbi və ya təhlükəsizlik qüvvələrində xidmət edən, mühafizə vəzifəsini yerinə yetirən şəxsi bildirir. Məsələn, qəsr mühafizi, sərhəd mühafizi, muzeyin mühafizəsi kimi. Bu halda, söz daha çox "keşikçi", "qoruyan", "nəzarətçi" mənalarını ifadə edir. Misal olaraq, gətirilən cümlədəki "özünü başqa rəislərin mühafizləri arasına saldı" ifadəsində "mühafiz" konkret olaraq bir qoruyucu və ya keşikçi kimi təsvir edilir.
Məcazi mənada isə, "mühafiz" sözü daha geniş bir məna kəsb edir. Bir ideyanın, ənənənin, dəyərin qoruyucusu olan şəxs də "mühafiz" adlandırıla bilər. Məsələn, "ənənələrin mühafizi", "milli dəyərlərin mühafizi" kimi ifadələr bu mənanı əks etdirir. Bu zaman "mühafiz" "qoruyucu", "saxlayıcı", "tərəfdar" kimi mənalara malikdir. Bu mənada, "mühafiz" şəxsin fəaliyyətini deyil, daha çox ideoloji və ya mənəvi mövqeyini ifadə edir.
Beləliklə, "mühafiz" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Ancaq ümumi olaraq, bir şeyin və ya birinin qorunması ilə bağlı bir vəzifəni yerinə yetirən və ya bu məsuliyyəti öz üzərinə götürən şəxsi bildirir.