Naümidlik sözü Azərbaycan dilində geniş mənada güman, inanç və ümidin olmamasını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "gümansızlıq, inamsızlıq, ümidsizlik" kimi tərif olunsa da, daha əhatəli bir izah vermək mümkündür. Naümidlik, bir vəziyyətə, hadisəyə və ya nəticəyə mənfi bir baxış bucağı ilə yanaşmağı, həll yolunun mümkünlüyünə inanmamağı, hər hansı bir müsbət nəticəyə ümid etməməyi bildirir. Bu, yalnız bir duyğu deyil, həm də davranışlara və həyat tərzinə təsir edən bir haldır.
Etimoloji baxımdan, naümidlik "ümid" sözündən törəmədir. "Ümid" sözü, arzu edilən bir şeyin olacağına dair inancı və gözləntiləri ifadə edir. "Na" ön əlavəsinin əlavə olunması isə bu inancı və gözləntiləri inkar edir, yəni "ümidin olmamasını" ifadə edir.
Naümidliyin müxtəlif səviyyələri mövcuddur. Bir insan müvəqqəti olaraq naümid ola bilər, məsələn, bir imtahanda uğursuzluqdan sonra. Bu hal, ümumiyyətlə, keçicidir və insan tezliklə ümidini yenidən qazanır. Lakin, xroniki naümidlik daha ciddi bir vəziyyətdir və depressiya kimi psixi pozuntuların əlaməti ola bilər. Bu halda, insan daim hər şeyə mənfi baxır, özünə inanmır və gələcəyə ümidsiz şəkildə yanaşır.
Cümlə içərisində naümidliyin necə işləndiyi nümunələr:
- Uzun müddət davam edən xəstəliyinə görə dərin naümidliyə qapılmışdı.
- Həyatının bütün ümidlərini itirərək naümidliyə qərq olmuşdu.
- O, iş tapmaq üçün etdiyi bütün səylərdən sonra naümidliyə düşmüşdü.
- Uğursuzluqlar onu naümidliyə sürüklədi.
- Naümidliyin onu yeyib-dağıtdığını hiss edirdi.
Göründüyü kimi, naümidlik sadəcə bir söz deyil, insan psixologiyasında mühüm yer tutan mürəkkəb bir vəziyyəti əks etdirən bir anlayışdır.