Nax dilinin Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində sadəcə "Qafqaz qrupuna daxil olan dillərdən biri" kimi qeyd edilməsi, bu zəngin və maraqlı dilin əhatə dairəsini tam əks etdirmir. Daha dəqiq və geniş bir izah aşağıdakı kimidir:
Nax dili, Şimali Qafqaz dil ailəsinin Nax-Dağıstan qrupuna aid olan, əsasən Rusiyanın Dağıstan Respublikasının Nax rayonunda və qonşu ərazilərdə danışılan bir dildir. Dilçilik təsnifatına görə, o, Nax-Dağıstan dilləri içərisində müstəqil bir yer tutur və qohumluğu qəti şəkildə müəyyən edilməmişdir. Bəzi tədqiqatçılar onu Lezgin dillərinə yaxın hesab etsələr də, fərqli fonoloji, morfoloji və leksik xüsusiyyətlərə malik olması onu ayrı bir dil kimi təsnif etməyə əsas verir.
Nax dilinin fonetik sistemi olduqca zəngindir. Səs sistemində ədədi çox olan sait və samitlər vardır ki, bunların bir çoxu digər Qafqaz dillərində rast gəlinməyən səslərdir. Morfoloji quruluşunda isə afiksiya (əlavələr vasitəsilə söz əmələ gəlməsi) üstünlük təşkil edir. Sözlər bir çox əlavə ilə mürəkkəbləşir və bir söz çoxlu qrammatik məna daşıya bilir. Sintaksisi (cümlə quruluşu) sərbəst söz sırası ilə xarakterizə olunsa da, məna ifadə etmək üçün sözlərin düzülüşünün müəyyən qaydaları vardır.
Nax dilinin leksikasında çoxlu sayda tarixi köklərə malik sözlər vardır ki, bunlar dilin qədimliyindən və özünəməxsus inkişafından xəbər verir. Lakin, müasir dövrdə rus dilinin təsiri nəzərə çarpır və bəzi leksik vahidlər rus dilindən gəlmişdir. Nax dilinin yazı sistemi uzun müddət mövcud olmayıb, əsasən şifahi ənənələr vasitəsilə nəsil-nəsil ötürülüb. Son illərdə Nax dilini qorumaq və inkişaf etdirmək üçün müəyyən işlər görülür və yazı sisteminin təkmilləşdirilməsi üzərində çalışılır.
Cümlə nümunələri: (Bu hissə üçün konkret nümunələr lazımdır, mənbə ədəbiyyatdan alınmalı və verilən nümunələr dilin xüsusiyyətlərini əks etdirməlidir. Məsələn, əgər əldə məlumat varsa, Nax dilində "Sabah görüşək" və ya "Yağış yağır" kimi sadə cümlələrin yazımı və tələffüzü nümunə olaraq göstərilə bilər.)