Naxışlı (sifət) - Bir əşyanın üzərinə naxış vurulmuş, naxış salınmış və ya naxışla bəzədilmiş olmasını bildirən sifət. Bu termin, əşyanın səthinə hər hansı bir bədii nümunə, ornament, təsvir və ya naxışın tətbiq olunmasını ifadə edir. Naxışın növü və tətbiq üsulu müxtəlif ola bilər: toxunma, boya, oyma, həkk və s. Naxış, əşyanın estetik dəyərini artırmaq, ona fərdilik qazandırmaq, müəyyən bir mədəniyyətə və ya dövrə aidliyini göstərmək məqsədi daşıya bilər.
Etimalogiyası: "Naxışlı" sözü "naxış" sözündən törəmişdir. "Naxış" sözünün etimologiyası tam dəqiq müəyyən olunmasa da, türk dillərindəki "naxış" (bəzək, ornament), farsca "naxş" (təsvir, şəkil) və ya başqa dillərdən gəlmiş ola bilər. Sözün kökü və əlaqəli dillərdəki həmfikirləri daha dəqiq təhlil tələb edir.
İstifadə nümunələri:
• Naxışlı parça: Toxunma texnikası ilə müxtəlif naxışlar salınmış parça. Buraya xalça, kətan, pambıq və s. daxildir.
• Naxışlı keramika: Gil qablara boyayla və ya oyma üsulu ilə çəkilmiş naxışlarla bəzədilmiş keramika məmulatı.
• Naxışlı taxta: Oyma, həkk və ya rəngləmə yolu ilə bəzədilmiş taxta əşyalar, məsələn, nəfis oyma ilə bəzədilmiş mebel və ya taxta qapılar.
• Naxışlı daş: Təbii olaraq yaranmış və ya süni olaraq yaradılmış, üzərində naxış olan daşlar (məsələn, mər-mər və ya mozaikada istifadə olunan rəngli daşlar).
• Naxışlı dəri: Müxtəlif texnikalarla (işləmə, boyayma, basma) bəzədilmiş dəri məmulatı.
Qısaca olaraq, "naxışlı" sözü, estetik baxımdan zənginləşdirilmiş, bədii elementlərlə bəzədilmiş hər hansı bir əşyanı təsvir etmək üçün istifadə olunan geniş mənalı bir sifətdir.