Naib (ər. نائب - nā'ib) sözü ərəb mənşəli olub, "yerinə yetirən", "vəkil", "canişin" mənalarını verir. Azərbaycan dilində istifadəsində əsasən iki əsas məna üzərində qurulur:
1. Vəkil, Canişin: Bu mənada naib, bir şəxsin səlahiyyətlərini müvəqqəti və ya daimi olaraq yerinə yetirən şəxsdir. Bu, həm rəsmi, həm də qeyri-rəsmi kontekstlərdə ola bilər. Məsələn, "Padşahın naibi" ifadəsi padşahın yerinə hakimiyyət həyata keçirən şəxsi, "məktəb direktorunun naibi" ifadəsi isə direktorun səlahiyyətlərini müvəqqəti olaraq icra edən şəxsi bildirir. Bu mənada naib, həvalə olunan səlahiyyətlərin həcmindən asılı olaraq, müxtəlif səviyyələrdə vəzifə tutan şəxs ola bilər. Məsələn, qəyyum, vəkil, nümayəndə kimi rolları əhatə edə bilər.
2. Yerli İnzibati İdarə Rəisi: Tarixi kontekstə əsasən, "naib" sözü bəzi regionlarda və ya dövrlərdə yerli inzibati idarənin rəisini, kənd icmasının başçısını da ifadə edirdi. Bu məna, əsasən, müəyyən coğrafi ərazilər və ya tarixi dövrlər üçün xasdır və müasir Azərbaycan dilində bu mənada geniş istifadə olunmur. Lakin tarixi mətnlərdə, xüsusən də qədim inzibati quruluşları əks etdirən sənədlərdə bu məna ilə rastlaşmaq mümkündür. Məsələn, "kənd naibi" ifadəsi keçmişdə kəndin idarəçiliyindən məsul olan şəxsi bildirirdi.
Qeyd edək ki, "naib" sözünün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər və hər iki mənası da müəyyən bir tarixi və coğrafi məkana aid ola bilər. Müasir Azərbaycan dilində əsasən "vəkil, canişin" mənasında istifadə olunur, yerli idarə rəisi mənası isə daha çox tarixi kontekstdə rast gəlinir.