Namünasib sifəti farsca "na…" (infiks, mənfi məna bildirir) və ərəbcə "münasib" (uyğun, yerində, məqsədəuyğun) sözlərindən əmələ gəlmişdir. Lüğətlərdə sadəcə "münasib olmayan, qeyri-münasib, yersiz" kimi izah edilməsinə baxmayaraq, mənası daha geniş və çoxşaxəlidir.
Əsasən bir hadisə, əşya, vəziyyət və ya davranışın müəyyən bir zamana, yerə, şəraitə, məqsədə və ya kontekstdə uyğun gəlməməsini bildirir. Bu uyğunsuzluq müxtəlif səviyyələrdə özünü göstərə bilər:
1. Zəmanətə uyğunsuzluq: Məsələn, "qışda dənizə çimmək namünasibdir" cümləsində, dəniz çimmə əməli qış fəslinin sərin və soyuq havası ilə uyğun gəlmir. Bu uyğunsuzluq fiziki sağlamlığa potensial təhlükə yaradır.
2. Məkana uyğunsuzluq: "Teatrda yüksək səslə danışmaq namünasibdir" cümləsində, yüksək səs səviyyəsi teatrın sakit və dinc ətraf mühitinə uyğun deyildir. Bu, digər tamaşaçıların narahatçılığına səbəb olur.
3. Şəraitə uyğunsuzluq: "Belə bir faciəli hadisədən sonra bayram etmək namünasibdir" cümləsində, bayram etmə əməli faciəli hadisənin yaratdığı kədərli və matəmli əhvala uyğun gəlmir. Bu, sosial və mənəvi normalara ziddir.
4. Məqsədə uyğunsuzluq: "Bu məsələni belə bir yerdə müzakirə etmək namünasibdir" cümləsində müzakirə olunan mövzunun yeri və zamanı məqsədə çatmaq üçün uyğun deyildir. Bu, məsələnin daha səmərəli həllinə mane ola bilər.
5. Kontekstdə uyğunsuzluq: Bir sözün və ya ifadənin ətrafındakı digər söz və ifadələrlə uyğun olmaması da namünasiblik yaradır. Məsələn, ciddi bir müzakirə zamanı zarafat etmək kontekstdə namünasibdir.
Yuxarıda göstərilən nümunələr namünasib sözünün mənasının sadəcə "münasib olmayan"dan daha geniş olduğunu göstərir. Bu söz, kontekstdən asılı olaraq, uyğunsuzluğun səbəbini və dərəcəsini ifadə etmək üçün istifadə olunur.