izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Naseh sözü ərəb mənşəlidir (نَاصِح). Azərbaycan dilinə klassik ədəbiyyat dövründə daxil olmuş və əsasən poetik üslubda işlənmişdir. Lüğətlərdə sadəcə "nəsihətçi, öyüdçü; öyüd verən, nəsihət verən" kimi tərcüməsi verilsə də, mənası daha çoxşaxəlidir və kontekstdən asılı olaraq nüanslar əldə edir.

Naseh sadəcə öyüd-nəsihət verən şəxs deyil, eyni zamanda həmin öyüd-nəsihətin mənbəyini təşkil edən əxlaqi və mənəvi dəyərlərə malik olan, doğru yolu göstərən, xeyirxah və müdrik bir insandır. O, yalnız sözlə deyil, həm də əməlləri ilə nümunəvi bir şəxsiyyətdir. Nəsihətləri sözün əsl mənasında "xeyirxah məsləhət" xarakteri daşıyır, öz maraqlarını deyil, digərinin rifahını önə çəkir.

Misal üçün, gətirilən şeir parçasında ("Məni rüsva görüb eib etmə, ey naseh ki, məzurəm") "naseh" öz əxlaqi prinsiplərinə sadiq qalaraq, danışanın əsl səhvini bilərək, onu sərt tənqid etməməsi, bağışlayıcı olmağa çağırışını bildirir. Buradan da görünür ki, naseh tənqid edərkən həm də anlayışlı və ədalətli olmağı bacarandır.

Müasir Azərbaycan dilində "naseh" sözü nadir hallarda işlənsə də, ədəbiyyatımızda klassik şeirlərdə, nəsrlərdə, xüsusilə də didaktik əsərlərdə özünə yer tapmışdır. Sözün mənasını daha dolğun şəkildə anlamaq üçün kontekstin əhəmiyyəti böyükdür. Yalnız öyüd-nəsihət verən deyil, həm də müdriklik, ədalətlilik, xeyirxahlıq kimi keyfiyyətləri özündə əks etdirən bir obrazdır.

Ümumiləşdirərək deyə bilərik ki, "naseh" sözü sadəcə leksik mənasından kənara çıxaraq, ədəbi və mənəvi bir çalar əldə edir və bu çalar onu fərqləndirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz