Nay sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir. Əsasən, iki əsas mənası vardır: birincisi, musiqi alətinin adı olan "ney" sözünün dialektal variantı, ikincisi isə "dey" sözünün fonetik variantı kimi işlənir və "deyirəm, deyəsən" mənalarında əlavə bir söz kimi cümləyə daxil olur.
Birinci mənası ilə "nay" sözü, uzun və içi boş borudan hazırlanan və nəfəs vasitəsilə səs çıxarılan bir musiqi aləti olan ney-ə istinad edir. M.Ə. Sabirin misalında olduğu kimi, "Çalınmaqda şeypurlar, naylar" deyimi müxtəlif musiqi alətlərinin eyni zamanda səslənməsini ifadə edir. Bu mənada "nay", "ney" ilə sinonimdir və əsasən şifahi dil və folklor nümunələrində işlənir. "Nay" sözünün bu mənada istifadəsi, türk dillərində geniş yayılmış "ney" sözünün fonetik dəyişikliyindən qaynaqlanır.
İkinci mənada isə "nay" sözü, "dey" əvəzinə işlənir və danışığın təbii axarını əks etdirən bir əlavə kimi çıxış edir. M.Ə.Sabirin "Oynatdı məni həm dəfə, həm nayə bizim qız!" misalında "nayə" sözü "deyə" mənasında işlənir və cümləyə sözlərin təbii axarını ifadə etmək üçün əlavə olunur. Bu istifadə, şifahi dilin xüsusiyyətlərini əks etdirir və ədəbi dildə nadir hallarda rast gəlinir. Bu mənada, sözün kökü "dey-" felindən gəlir və fonetik dəyişikliyə uğrayaraq "nay" formasını almışdır. Bu fonetik dəyişiklik, dialekt və şifahi dilin təsirindən qaynaqlanır.
Beləliklə, "nay" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Musiqi aləti kimi və ya əlavə bir söz kimi istifadə olunması, onun mənasını müəyyənləşdirmək üçün vacibdir. Hər iki halda da, sözün kökü türk dillərinə məxsus olub, fonetik dəyişikliklərə uğramışdır.