Ney [fars. نی] – Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir musiqi alətinin adıdır. Əsasən qamışdan və ya bəzən də qarğıdan hazırlanır. Səs çıxarılması üçün nəfəs istifadə edilir. Bu alət, sadə quruluşuna baxmayaraq, incə və duyğulu səslər çıxarmaq qabiliyyətinə malikdir. Neyin səsi, xüsusilə təbiətlə bağlı əsərlərdə, melanxolik və nostalji duyğular ifadə etməkdə əvəzsiz rol oynayır.
Neyin etimologiyasına nəzər salsaq, farsca "نی" (ni) sözündən götürülmüşdür ki, bu da "qamış" mənasını verir. Alətin qamışdan hazırlanması onun adının əsasını təşkil edir. Ancaq ney sadəcə qamışdan ibarət deyil, onun hazırlanması xüsusi bacarıq və incəlik tələb edir. Usta tərəfindən müəyyən uzunluqda kəsilən və dəlikləri açılan qamış, nəfəs vasitəsilə müxtəlif notlar əmələ gətirir.
Neyin musiqi mədəniyyətimizdəki yeri danılmazdır. Əsasən klassik musiqidə, xüsusilə də muğam ifaçılığı ilə bağlıdır. Çobanların çaldığı ney səsi, əsrlər boyu Azərbaycanın geniş yaylaqlarında və kəndlərinin sakitliyində eşidilib. Bu səs, təbiətin sakit ahəngi ilə birləşərək bir musiqi ansamblı yaradır, sanki təbiətin özü ney vasitəsilə öz melodiyasını ifadə edir.
Cümlədə nümunələr:
- Çoban axşamüstü neylə ürəkaçan bir havalar çalırdı.
- Neyin hüznlü səsi qulaqları oxşayırdı.
- Ustad ney ifaçısının konsertinə çox sayda tamaşaçı toplanmışdı.
- Qədim Azərbaycan musiqisinin ayrılmaz hissəsi olan ney, bu gün də öz mövqeyini qoruyub saxlayır.