izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Neçün sözü "nə üçün" sual əvəzliyinin şeir və canlı nitqdə daha çox işlənən, üslubi cəhətdən rəngarəngliyi ilə seçilən bir formasıdır. "Nə üçün" daha rəsmi və standart bir dilə aid ikən, "neçün" daha emosional, ifadəli və poetik bir təsir bağışlayır. Bu söz əsasən sual vermək məqsədilə, həmçinin sualın arxasında gizlənən təəccüb, qınama, təəssüf, ya da hiddət kimi hissləri ifadə etmək üçün işlədilir. "Nə üçün" ifadəsinə nisbətən daha köhnə və klassik üslubda işlənən "neçün" sözü ədəbiyyatda, xüsusilə də şeirlərdə geniş tətbiq olunur və əsərlərə xüsusi bir bədii kolorit qatır.

Sözün mənşəyinə gəldikdə, "neçün" "nə" və "çün" sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. "Nə" sual əvəzliyi olaraq məlumdur, "çün" isə səbəb, əsas bildirən bir bağlayıcıdır. Beləliklə, "neçün" sözü "hansı səbəbdən?", "niyə?" kimi mənaları ifadə edir. Lakin, "nə üçün"dən fərqli olaraq daha təsirli və emosional yüklüdür.

Misal olaraq verilən "Təəccübəm ki, neçin rəhmə gəlmədin, zalım? Fəraq oduna yaxıb salmısan nə halə məni!" cümləsində "neçün" sözü həm sual vermək, həm də zalım davranışa qarşı kəskin bir təəccüb və qınamanı ifadə edir. "Nə üçün" ifadəsi ilə eyni mənada olsa da, burada "neçün" sözü şeirin ifadəliliyinə və emosional təsir gücünə daha çox töhfə verir.

Qısaca, "neçün" sözü "nə üçün"ün daha ifadəli, emosional və poetik bir sinonimi olub, ədəbi dilin zənginliyini göstərən bir nümunədir. Müasir dilin məhdudlaşdırılmış dairəsində az istifadə olunsa da, ədəbiyyatda və canlı nitqin bəzi üslublarında hələ də tətbiq olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz