Neştərləmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "neştərlə deşmək, kəsmək, yarmaq" kimi qısaca ifadə edilməkdən daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah edilməlidir. Lüğətlərdəki tərif, felin əsas mənasını əks etdirsə də, onun kontekstə görə fərqli çalarlar ala biləcəyini göstərmir.
Etimoloji baxımdan, "neştərləmək" sözü "neştər" kökündən əmələ gəlmişdir. "Neştər" fars mənşəli bir sözdür və kiçik, iti bıçaq, cərrahi alət mənasını verir. Beləliklə, "neştərləmək" əsasən kiçik, iti bir alət vasitəsilə deşmək, kəsmək və ya yarmaq hərəkətlərini ifadə edir. Lakin bu hərəkətin məqsədi və nəticəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Məna çalarları: "Neştərləmək" feli müxtəlif kontekstlərdə aşağıdakı mənaları qazana bilər:
- Tibbi mənada: Cərrahi əməliyyat zamanı neştər vasitəsilə dərinin, əzələlərin və ya digər toxumaların kəsilməsi, yarılması.
- Məcazi mənada: Birinin ruhunu, qəlbinin incə hisslərini incitmək, yaralamaq. Misal üçün, şeirdəki "Xəncər alıb neştərlədin yaramı" misrası məhz bu məcazi mənanı ifadə edir. Burada "neştərləmək" həsrət, kədər və ya xəyanət nəticəsində yaradılan əzabı, ruhi yaraları ifadə edir.
- Texniki mənada: Bəzi dəqiq işlərdə, məsələn, oyma işlərində, neştər vasitəsilə kiçik kəsiklər etmək.
Cümlədə işlənməsi:
- Cərrah diqqətlə neştərləyərək əməliyyatı davam etdirdi. (Tibbi məna)
- Sözlərin neştərlədiyi ürəyimə qəm düşdü. (Məcazi məna)
- Sənətkar neştərləyərək ağac üzərində nəfis naxışlar yaratdı. (Texniki məna)
Yekun olaraq, "neştərləmək" felinin mənasını ancaq onun işləndiyi kontekstdə dəqiq müəyyən etmək mümkündür. Sadə bir tərif, felin ifadə etdiyi zəngin məna çalarlarını tam əks etdirə bilməz.