Teyləmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "iti bir şeylə yaralamaq; batırmaq"dan daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilməlidir. Lüğətlərdəki qısa izahlar, sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Teyləmək, əsasən dərin və nüfuz edən bir yaralama hərəkətini ifadə edir. Yalnız səthi bir kəsmə deyil, daha çox daxilə doğru nüfuz edən, bəzən də dərin bir yara açan bir hərəkətdir. İstifadə olunan iti cismin növü də mənanı müəyyən dərəcədə dəyişir. Məsələn, bıçaqla teyləmək, xəncərlə teyləməkdən fərqlənə bilər; birincisi daha çox gündəlik həyatda baş verən bir hadisəni, ikincisi isə daha qəddar və qəsdli bir hərəkəti ifadə edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, türk dillərindəki kökündən gəldiyini görərik. Bu kök, "dəlmək", "deşmək", "batırmaq" mənalarını ehtiva edir. Buna görə də teyləmək, sadəcə "yaralamaq"dan daha çox, "dərincə yaralamaq", "nüfuz edərək yaralamaq", "dəlmək" kimi mənaları da özündə birləşdirir. Misal olaraq, "qılıncla teylədi" ifadəsi, səthi bir zədə deyil, dərin bir yara açıldığını göstərir.
Verdiyiniz misallar, sözün istifadəsinə aydınlıq gətirir: "Dərin-dərin dəryaları boyladı; Xəncər alıb qara bağrım teylədi". Birinci cümlədə "dərin-dərin dəryaları boyladı" ifadəsi, sözün "nüfuz etmək", "dərinə getmək" mənasını əks etdirir. İkinci cümlədə isə "xəncər alıb qara bağrım teylədi" ifadəsi, qəsdən edilmiş, dərin və ağır bir yaralanmanı ifadə edir. Bu cümlələrdə teyləmək feli, həm fiziki, həm də metaforik mənada istifadə oluna bilər. Məsələn, "Onun sözləri ürəyimi teylədi" deyərkən, fiziki bir yara deyil, ruhi bir əziyyət, dərin bir kədər ifadə olunur.
Nəticə olaraq, "teyləmək" sözünün mənası, yalnız "iti bir şeylə yaralamaq" və ya "batırmaq" ilə məhdudlaşdırılmamalıdır. Sözün daha dəqiq və geniş mənası, "dərincə və nüfuz edərək yaralamaq, dəlmək, batırmaq, həmçinin metaforik mənada ruhi əziyyət vermək" kimi ifadə edilə bilər. İstifadə olunan kontekstdən asılı olaraq, məna nüansları dəyişə bilər.