Nəfəs-nəfəsə: Bu zərf, iki varlığın və ya hadisənin çox yaxın, demək olar ki, bir-birinə bitişik, toxunan, məsafəsiz və ya minimal məsafə ilə ayrıldığını bildirir. Sadəcə "yaxın" mənasından daha intensiv bir yaxınlığı, hətta bəzən fiziki toxunma hissini əks etdirir. "Üz-üzə" mənası ilə qismən üst-üstə düşsə də, "nəfəs-nəfəsə" daha çox məkan yaxınlığını deyil, daha çox yaxınlıq hissi, bir-birinə sıx bağlılığı, hətta təzyiqini ifadə edir.
Sözün mənşəyi, iki insanın bir-birinə çox yaxın olanda nəfəslərinin bir-birinə toxunması və ya bir-birini hiss etməsi təsəvvüründən irəli gəlir. Bu, həm məcazi, həm də həqiqi mənada işlənə bilər. Məcazi mənada, iki hadisənin eyni vaxtda və ya ardıcıl şəkildə baş verməsi, bir-birini izləməsi kimi anlaşdırıla bilər.
Misallar:
• Nəfəs-nəfəsə oturmaq: Bu ifadə iki insanın bir-birinə çox yaxın, hətta bədənləri bir-birinə toxunacaq qədər yaxın oturduğunu göstərir. Bu yaxınlıq, intimlik, sıx bağlılıq, hətta məhdudluq hissini yaradır.
• Hey çalırlar, oxuyurlar nəfəs-nəfəsə; Bu cümlədə "nəfəs-nəfəsə" həm musiqi alətlərinin səslərinin bir-birinə qarışması, bir-birini tamamlaması, həm də musiqiçilərin sürətli və fasiləsiz ifa etmələrini bildirir. Burada məcazi mənada işlənilib.
• Onlar nəfəs-nəfəsə qaçdılar. Bu misalda, nəfəs-nəfəsə fiziki səy və sürətli hərəkəti ifadə edir. Yəni, çox sürətlə və nəfəsləri daralaraq qaçdılar.
Nəticədə, "nəfəs-nəfəsə" zərfi məkan yaxınlığını ifadə etməklə yanaşı, həm də vaxt yaxınlığını, sıx bağlılığı, intensivliyi, hətta təciliyi bildirmək üçün işlənə bilər. Kontekstə görə mənası incə nüanslar əldə edə bilər.