izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nəqşli sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir söz olub, əsasən "naxışlı", "bəzəkli" mənalarında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "naxışlı" kimi qeyd olunsa da, mənası daha geniş və çoxcəhətlidir. Sözün kökündə "nəqş" felinin məsdəri durur ki, bu da "çəkmək", "təsvir etmək", "işləmək" mənalarını özündə birləşdirir. Beləliklə, "nəqşli" yalnız naxışın olmasını deyil, həm də həmin naxışın necə işləndiyini, hansı incəliklərlə yaradıldığını ifadə edir.

Birinci mənada, "nəqşli" sözü əşyanın üzərindəki naxışın mövcudluğunu bildirir. Misal üçün, "nəqşli xalça", "nəqşli paltar", "nəqşli qab" ifadələrində olduğu kimi. Bu mənada, naxışın növü, mürəkkəbliyi və ya gözəlliyi haqqında konkret məlumat verilməsə də, əşyanın bəzəkli olduğunu vurğulayır. Məsələn, verilən nümunədəki "belində zərif nəqşli tirmə" ifadəsi, tirmanın üzərindəki naxışın varlığını və onun zərifliyini ifadə edir.

İkinci mənada isə, "nəqşli" sözü naxışın keyfiyyətinə, onun incəliyinə, ustalıqla işlənməsinə daha çox diqqət çəkir. "Nəqşli əl işləri" ifadəsi sadəcə naxışın varlığını deyil, həm də bu naxışların əl işinin incəliyi və ustalığı ilə yaradıldığını ifadə edir. Verilən misalda olan "[Anamın] toxuduğu nəqşli ərəqçinlər" ifadəsi də bu mənanı əks etdirir. Burada sadəcə ərəqçinlərdə naxışın olması deyil, ana tərəfindən toxunmuş, yəni ustalıqla, incəliklə işlənmiş naxışlar ifadə olunur.

Beləliklə, "nəqşli" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, həmişə naxışın varlığı ilə yanaşı, onun keyfiyyəti, incəliyi və ya işlənmə üsuluna işarə edir. Söz, əşyanın sadəcə bəzəkli olduğunu deyil, həm də həmin bəzəyin estetik və ya sənətkarlıq dəyərini vurğulayır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz