Nəqş (ər. نقش) sözü klassik Azərbaycan ədəbi dilində "naxış" sözünün sinonimi kimi işlənir və əsasən həndəsi, bitki, heyvan və ya insan fiqurlarının toxunmuş parça, ağac, daş və s. üzərində bədii təsviri mənasını verir. Bu təsvir, həm də müəyyən bir forma, naxış və ya dizaynı ifadə edə bilər. Nəqş, sadəcə təkrarlanan bir naxış deyil, həm də bədii əsərə, məsələn xalçaya, özünəməxsus estetik keyfiyyət qazandıran elementdir. Məsələn, xalçanın nəqşi onun qiymətini və bədii dəyərini müəyyənləşdirən əsas amillərdəndir.
Sözün işlənməsinə nümunələr:
- "Xalçanın nəqşi çox gözəl idi. Hər detalı diqqətlə işlənmişdi." - Burada nəqş, xalçanın ümumi dizaynını və estetikasını ifadə edir.
- "Qədim abidənin daşlarına həkk olunmuş nəqşlər tarixi əhəmiyyət daşıyırdı." - Burada nəqş, daş üzərindəki oyma və ya bədii təsviri ifadə edir.
- "O, kitabın səhifəsindəki nəqşə uzun müddət baxdı. " - Bu cümlədə nəqş, illüstrasiyanı, ya da səhifənin bədii dizayn elementlərini təsvir edir.
- "Paltardakı nəqşlər onun zövqünü əks etdirirdi." - Burada nəqş, geyimdəki naxış və ya bəzək əşyalarını bildirir.
Nəqş sözü, məcaz mənasında, bir hadisənin və ya prosesin izini, əlamətini də bildirə bilər. Məsələn, "Tarixin nəqşləri" ifadəsi tarixdə qalmış izləri və hadisələri göstərir.
Ərəb dilindən götürülmüş "nəqş" sözünün kökü "nəqşa" (نقش) felindən törəyir və "çəkmək", "təsvir etmək", "işləmək" mənalarını verir. Bu, sözün mənasını daha aydın şəkildə izah edir.