Nəzarətsiz sözü Azərbaycan dilində sifət və zərf kimi işlənən bir sözdür. Əsas mənası "üstündə nəzarət olmayan (olmadan)", yəni heç bir nəzarət mexanizminin tətbiq olunmadığı və ya tətbiqinin qarşısının alındığı vəziyyəti bildirir. Bu, həm fiziki, həm də məcazi mənada baş verə bilər. Fiziki mənada, məsələn, "nəzarətsiz bir ərazidə gəzmək" deyəndə, heç kimin qoruma və ya nəzarət etmədiyi, təhlükəli ola biləcək bir yer nəzərdə tutulur. Məcazi mənada isə, məsələn, "nəzarətsiz xərclər" ifadəsində, heç bir məhdudiyyət və plan olmadan edilən, bəlkə də həddindən artıq xərclər nəzərdə tutulur.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "nəzarət" kökündən törəmə olduğunu görürük. "Nəzarət" sözü fars mənşəlidir və "nəzər + ət" şəklində təhlil edilə bilər. "Nəzər" "baxış, diqqət" mənasını verir, "-ət" isə isim törədici şəkilçi kimi işləyir. Beləliklə, "nəzarət" "diqqətlə baxma, gözləmə, idarəetmə" kimi geniş məna daşıyır. "Nəzarətsiz" isə bu əsas mənanın inkarını ifadə edir, yəni "nəzarət olunan" sözünün əksini bildirir.
Cümlə içərisində "nəzarətsiz" sözünün işlənməsinə bir neçə nümunə:
- Nəzarətsiz buraxılmış ərazidə çoxlu heyvanlar yaşayırdı.
- Uşaqlar nəzarətsiz oyun oynayırdılar.
- Nəzarətsiz xərclər büdcəni pozdu.
- Nəzarətsiz informasiyanın yayılması təhlükəli ola bilər.
- Avtomobil nəzarətsiz şəkildə sürüşüb uçuruma düşdü.
Qısacası, "nəzarətsiz" sözü, həm konkret, həm də mücərrəd hallarda, bir şeyə və ya bir hadisəyə qarşı nəzarət olmamasını bildirən, çox mənalı və geniş istifadə olunan bir sözdür.