Nıtıq sözü Azərbaycan dilində əsasən şifahi nitqdə işlənən, burnundan danışan, səsi burundan çıxan insanı ifadə edən sifətdir. Lüğətlərdə qısa və sadə şəkildə "burnundan danışan" kimi tərif olunsa da, mənasının daha geniş və dəqiq izahlanması mümkündür.
Nıtıq şəxsin nitqindəki xüsusiyyət, səsin burun boşluğundan keçməsi ilə bağlıdır. Bu, fərqli səbəblərdən baş verə bilər: anatomik quruluş xüsusiyyətləri (məsələn, burun əyriliyi, adenoidlər), ya da nitq orqanlarının funksiyalarında olan pozuntulardan (rinolaliya) irəli gələ bilər. Belə hallarda səs "n" və ya "m" hərflərinin tələffüzündəki kimi burun səsi ilə qarışır, sözlərin aydın tələffüzünə mane olur, nitqi qeyri-adi edir.
Nıtıq insanın nitqi müəyyən dərəcədə anlaşılmaz ola bilər, çünki səs burundan çıxdığı üçün səsin təmizliyi və aydınlığı azalır. Bu səbəbdən nıtıq adamın danışığı, xüsusilə səssiz hərfləri əhatə edən sözlərin tələffüzündə bəzi çətinliklər yaradır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
* O, biraz nıtıq danışırdı, sözlərini çətinliklə başa düşürdük.
* Uşağın nıtıq nitqi həkim müayinəsini tələb edirdi.
* Nıtıq danışan insanlarla ünsiyyət qurmaq hər zaman asan olmur.
Sözün etimologiyası barədə dəqiq məlumat yoxdur, lakin türk dillərindəki burunla bağlı səslərin təsvirində işlənən fonetik köklərdən törəmiş ola bilər. "Nıtıq" sözünün semantik yaxınlığı olan sözlər də diqqət çəkir. Məsələn, "nıtıqlaşmaq" felini göstərmək olar. Bu halda səsin burundan çıxmasının getdikcə daha aşkar hala gəlməsini bildirir.