izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nisbətən sözü Azərbaycan dilində zərf kimi işlənir və əsasən müqayisə, nisbət və ya münasibət bildirir. Mütləq bir ölçü və ya dəyər göstərmir, əksinə, iki və ya daha çox obyekt, hadisə və ya keyfiyyət arasında müqayisəli bir əlaqəni ifadə edir. "Nisbət" kökünün özündən də göründüyü kimi, bu söz bir şeyin başqa bir şeyə olan münasibətini, nisbətini göstərir.

Lüğətlərdə sadəcə "zərf" qeydi ilə kifayətlənmək, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Çünki "nisbətən" yalnız müqayisəni deyil, həm də bu müqayisənin əsasını, miqyasını, perspektivini də müəyyən edir. Məsələn, "A şəhəri B şəhərinə nisbətən daha böyükdür" cümləsində "nisbətən" zərfi A şəhərinin ölçüsünün B şəhərinin ölçüsü ilə müqayisəsini ifadə edir. Ancaq bu müqayisənin nə qədər böyük bir fərqlə nəticələndiyini bildirmir; yalnız nisbi bir böyüklükdən danışılır.

Sözün işlənmə dairəsi genişdir. O, müxtəlif kontekstlərdə, fərqli növ müqayisələrdə işlənə bilər: həcm, miqdar, keyfiyyət, intensivlik və s. Məsələn:

  • Kəmiyyət müqayisəsi: "Bu ilin məhsulu ötən ilə nisbətən daha çoxdur."
  • Keyfiyyət müqayisəsi: "Onun rəngi digərinə nisbətən daha parlaqdır."
  • İntensivlik müqayisəsi: "Bu gün hava dünənə nisbətən daha soyuqdur."
  • Faiz nisbəti ifadəsində: "Əhalinin savadlılıq səviyyəsi əvvəlki illərə nisbətən 10% artmışdır."

Beləliklə, "nisbətən" sözü sadə bir zərfdən daha çoxdur. O, mürəkkəb münasibətləri ifadə edən, kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar daşıyan bir leksik vahiddir. Onun mənası "müqayisə edilərsə, görə" ifadələrindən daha genişdir və daha dəqiq şəkildə "bir şeyin başqa bir şeylə müqayisədə vəziyyətini, nisbi əhəmiyyətini və ya ölçüsünü ifadə edən zərf" kimi təyin oluna bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz