Niyaz sözü fars dilindən gəlmiş klassik bir sözdür (is. [fars.]). Əsas mənası yalvarış, yalvarma, mərhəmət istəmə, rica deməkdir. Bu məna özündə həm də sözlə ifadə olunan ehtiyacı, arzunu, istəyi vurğulayır. Yalvarışın obyektindən asılı olaraq niyaz həm Allaha, həm də insana yönələ bilər. Allaha edilən niyaz daha çox dua, təvəkkül və səmimi diləmə xarakteri daşıyır, insana edilən niyaz isə daha çox ehtiyacın ifadə olunması, kömək istənilməsi, rica və yalvarma kimi təzahür edir.
“Niyaz etmək” və ya “niyaz qılmaq” ifadələri sinonimdir və hər ikisi yalvarmaq, mərhəmət diləmək, təmənna etmək mənasında işlənir. Bu ifadələr, istəyin gücünü və səmimiyyətini vurğulayır. Məsələn, "O, Allahdan niyaz etdi ki, xəstəliyi sağalsın" cümləsində niyaz dini bir kontekstdə istifadə olunaraq, Allahdan kömək və şəfa istənilməsini ifadə edir. Başqa bir nümunədə isə, "O, rəhbərdən işə düzəlmək üçün niyaz etdi" cümləsində niyaz, bir işə nail olmaq üçün edilən aşağılayıcı olmayan, lakin güclü bir rica və yalvarış mənasını verir.
Niyaz sözü, "yalvarmaq", "rica etmək", "təmənna etmək" kimi sözlərlə sinonim olsa da, bunlardan fərqli olaraq daha təntənəli və klassik bir üsluba malikdir. Müasir Azərbaycan dilində az işlənsə də, ədəbiyyatda və poetik dildə hələ də öz aktuallığını qoruyub saxlayır. Ənənəvi üslubda yazılmış əsərlərdə niyaz sözünün istifadəsi mətnə müəyyən bir təntənəlilik və incəlik qatır.