Nizamlayıcı (sif.) – Nizama salan, mövcud qaydaları və qanunları tətbiq edən, nizamı və qaydanı təmin edən, tənzimləyən, idarə edən mənasını verir. Sözün mənası həm konkret, həm də mücərrəd hadisələrə şamil edilə bilər.
Konkret mənada, "nizamlayıcı" sözü əsasən, müəyyən bir qayda və qanunu icra edən şəxsi və ya mexanizmi ifadə edir. Məsələn, "küçə boyu təhlükəsizlik xətləri çəkilir, habelə nizamlayıcı milis nəfərinin budkası və..." cümləsində "nizamlayıcı" sözü yol hərəkətinin tənzimlənməsində iştirak edən polis əməkdaşını bildirir. Digər nümunələr kimi, "hava axınlarını nizamlayıcı qurğu", "sənaye proseslərini nizamlayıcı avadanlıq", "suvarma sistemini nizamlayıcı mexanizm" göstərmək olar. Bu hallarda "nizamlayıcı" sözü konkret bir cihaz və ya sistemi ifadə edir.
Mücərrəd mənada isə "nizamlayıcı" sözü daha geniş bir məna kəsb edir. O, müəyyən bir sistem və ya prosesdə tarazlığı, qaydanı və ardıcıllığı təmin edən amili, qüvvəni və ya prinsipi ifadə edə bilər. Məsələn, "iqtisadiyyatda nizamlayıcı rol oynayan dövlət qurumları", "cəmiyyətdə nizamlayıcı təsirə malik olan adət-ənənələr", "emosiyaları nizamlayıcı mexanizmlər" ifadələrində "nizamlayıcı" sözü müəyyən bir sistemdə tarazlığı və qaydanı saxlamağa kömək edən amilləri ifadə edir.
Etimologiyası: Söz "nizam" (ərəb mənşəli, "qayda, qanun" mənasında) və "-layıcı" (fəal sifət şəkilçisi) morfemlərindən əmələ gəlmişdir. Yəni, "nizamı yaradan, tətbiq edən" mənasını ifadə edir.
Fərqli cümlələrdə istifadəsi: "Nizamlayıcı mexanizmlər fasiləsiz işləyir.", "O, trafik nizamlayıcısıdır.", "Dövlət iqtisadiyyatda nizamlayıcı rol oynayır.", "Duyğularımızı nizamlayıcı təlimlərə ehtiyacımız var." kimi nümunələr sözün müxtəlif kontekstlərdə necə işlədildiyini göstərir.