Nizələmək feli, kökü "nizə" olan bir söz olub, əsas mənası "nizə ilə vurmaq, nizə ilə deşmək"dir. Bu, sözün ən konkret və ədəbi mənasını əks etdirir. Nizənin iti və dəlişən bir silah olmasını nəzərə alaraq, nizələmə hərəkəti güc, sürət və hədəfə dəqiqlik tələb edir. Mənası həm də nəyisə dəlicəsinə, qəfil və şiddətlə deşmək, yaralamaq kimi də izah edilə bilər. Sözün bu mənası poetik və ya metaforik mənalarda daha çox işlənir.
Tarixi kontekstdə nizələmək feli hərbi əməliyyatları, döyüş səhnələrini təsvir etmək üçün geniş istifadə olunub. Məsələn, “Düşməni nizələmək” ifadəsi bir əsgərin düşmənini nizə ilə öldürməsini bildirir. Bu ifadənin təsirli təsviri gücü onu həm tarixi əsərlərdə, həm də müasir ədəbiyyatda məşhur edib.
Lakin nizələmək sözü yalnız fiziki hərəkəti deyil, həm də metaforik mənaları ehtiva edir. "Ürəyini nizələmək" ifadəsi kimi məcazi ifadələr də mövcuddur. Bu ifadədə "nizələmək" fiziki bir hərəkət kimi deyil, dərin emosional təsiri, kədər, xəyanət, dərin bir yaralanma kimi psixoloji bir təsiri ifadə edir. Ürəyin nizələnmiş olması, onun dərin bir əzab, acı və ya sarsıntı yaşaması mənasını verir. Bu, sözün mənasının genişlənməsinə və mücərrəd mənalarda istifadəsinə misal olaraq göstərilə bilər.
Beləliklə, nizələmək sözü həm konkret (fiziki), həm də məcazi (psixoloji) mənalarda işlənən, zəngin semantik imkanlara malik bir sözdür. Sözün işlənmə konteksti onun dəqiq mənasını müəyyən etmək üçün əsasdır.