Oxşamaq (f.) Azərbaycan dilində geniş mənada "bənzəmək", "bərabər olmaq", "müqayisədə bənzərlik təşkil etmək" mənalarını ifadə edən bir feldir. Lüğətlərdəki sadə "bənzəmək" tərifi onun zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Oxşamaq, həm fiziki, həm də mənəvi xüsusiyyətlərə, hadisələrə, hətta abstrakt anlayışlara aid edilə bilər. Bənzəmə dərəcəsi isə müxtəlif ola bilər – tam oxşarlıqdan tutmuş, qismən oxşarlığa qədər.
Mənşəyi: Sözün kökü türk dillərində geniş yayılmış "oxş-" morfemindən törəmişdir. Bu morfem, “bənzərlik”, “eynilik” mənalarını əks etdirir. "Oxşamaq" feli, bu kökdən "-maq" şəkilçisinin əlavə olunması ilə əmələ gəlmişdir. Qədim türk dillərindəki qohum sözlərin təhlili, "oxşamaq"ın uzun tarixə malik olduğunu və dilin dərin qatlarından qaynaqlandığını göstərir.
İstifadə nümunələri: "Oxşamaq" feli müxtəlif kontekstlərdə və cümlə quruluşlarında işlənə bilər:
1. Fiziki oxşarlıq: "Qızı atasına çox oxşayır." (Bu cümlədə fiziki xüsusiyyətlərdəki bənzərlik vurğulanır.)
2. Mənəvi oxşarlıq: "Onların xarakterləri bir-birinə oxşayır." (Burada mənəvi xüsusiyyətlərdəki bənzərlik ifadə olunur.)
3. Vəziyyətin oxşarlığı: "Bu hadisə əvvəlki il baş verən hadisəyə oxşayır." (Hadisələrin oxşar cəhətləri vurğulanır.)
4. Səsin oxşarlığı: "Onun səsi tanış bir səsə oxşayır." (Səslərin oxşarlığı ifadə olunur.)
5. Müqayisəli mənada: "Bu rəsm əsəri məşhur rəssamın əsərlərinə oxşayır." (Əsərlərin bir-birinə bənzəməsi vurğulanır.)
Verilən misal cümləsi "Baxıram, siz çox yaxşı adama oxşayırsınız" isə, şəxsin xarakterini və ya davranışını yaxşı insanın davranışına bənzətmək mənasını verir. Burada həm fiziki, həm də mənəvi oxşarlıq nəzərdə tutula bilər, kontekstə görə.