Oktava [lat. octava – səkkizinci] musiqi terminidir. Etimoloji kökü latın dilindən gələrək "səkkizinci" mənasını verir. Bu terminin musiqidəki əhəmiyyəti, səsin tezliyinin iki dəfə artması və ya azalması ilə əlaqədardır. Daha dəqiq desək, oktava eyniadlı iki səs arasındakı intervaldır, burada yuxarı səsin tezliyi aşağı səsin tezliyinin ikiqatına bərabərdir. Bu, insan qulağının bu iki səsi bir-birinə çox yaxın və eyni adda qəbul etməsi ilə izah olunur.
Oktavanın iki əsas mənası vardır:
1. Qammanın səkkizinci pilləsi: Musiqi nəzəriyyəsində diatonik qamma (məsələn, do-re-mi-fa-sol-lya-si-do) səkkiz səsdən ibarətdir. Bu səslərdən sonuncusu, yuxarı oktavadakı başlanğıc səslə eyniadlı olan səs, oktava adlanır. Məlumat üçün qeyd edək ki, oktavanın pillə sayı musiqi sistemindən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, xromatik qammada daha çox pillə var.
2. Müxtəlif yüksəklikdə olan ən yaxın eyniadlı səslər arasındakı interval: Bu mənada oktava səsin tezliyinin ikiqat artımını və ya azalmasını ifadə edir. Məsələn, "do" səsi ilə bir oktava yuxarıda olan "do" səsi arasında oktava intervalı vardır. Bu interval, musiqidə əsas əhəmiyyət daşıyır, çünki eyniadlı səslər arasında harmonik bir əlaqə yaradır və musiqi əsərlərinin strukturunda mühüm rol oynayır. Bir çox musiqi əsərlərində oktava intervalı geniş istifadə olunur, həm melodik, həm də harmonik funksiyalarda özünü göstərir.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
* Skripkaçının səsi iki oktava əhatə edirdi.
* Fortepianonun klaviaturası bir neçə oktava əhatə edir.
* Kompozitor əsərin əsas melodiyasını bir oktava yuxarı köçürdü.
* Bu iki səs arasında tam bir oktava fərq var.