Onikilik (on + iki + -lik) — Azərbaycan ədəbiyyatında istifadə olunan bir şeir ölçüsüdür. Hər misrası on iki hecadan ibarət olan bu ölçü, klassik Azərbaycan şeirində, xüsusilə də müəyyən janrlarda, məsələn, qəzəl və qəsidələrdə nisbətən daha az rast gəlinən bir formadır. On səkkizlik və on dördlük kimi daha geniş yayılmış ölçülərlə müqayisədə onikiliyin daha çox sıx və qısa misraları, poetik ifadənin daha yığcam və dərin olmasını təmin edir. Şair, bu ölçüdə yazarkən hər hecanın yerini, vurğunu və ahəngini diqqətlə seçməli, misranın mənası ilə ritmik quruluşunu uyğunlaşdırmalıdır.
Onikiliyin əsas xüsusiyyəti, hər misrada on iki hecanın olmasıdır. Bu hecaların uzunluq və qısalığına, vurğularına görə müxtəlif ritmik variantlar yarana bilər. Lakin, əsas şərt on iki hecanın tamlığıdır. Müxtəlif şairlər bu ölçüdə fərqli ahəng və ritmik nüanslar əldə etmiş, onikiliyin ifadə imkanlarından özünəməxsus şəkildə istifadə etmişlər.
Sözün mənşəyi açıqdır: "on" və "iki" saylarının birləşməsindən əmələ gəlmiş "on iki" ifadəsinə "-lik" əlavəsi ilə "on iki hecadan ibarət olan" mənası əldə edilir. "-lik" əlavəsi, keyfiyyət və ya miqdar bildirən isimlər yaradır. Beləliklə, "onikilik" sözü həm şeirin ölçüsünü, həm də onun xüsusiyyətini ifadə edir.
Nümunə cümlələr:
"O, onikilik ölçüsündə yazılmış gözəl bir qəzəl təqdim etdi."
"Şairin onikilik şeirləri incə duyğularla doludur."
"Onikilik ölçüsünün ritmik xüsusiyyətləri əsərin musiqililiyini artırır."