izahlı lüğət 2 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ord sözü Azərbaycan dilində ağız boşluğunun yanaqlar tərəfində yerləşən hissələrindən birini bildirir. Lüğətlərdəki qısa izah bu anlayışı tam əhatə etmir. Daha dəqiq desək, “ord” ağız boşluğunun yan divarlarını əmələ gətirən, üst dodaqla alt dodaq arasında yerləşən və əsasən yanaqların daxili səthini təşkil edən yumşaq toxuma sahəsidir. Bu hissə dişlər, dil və damaqla birlikdə ağız boşluğunun tam strukturunu formalaşdırır.

Etimoloji baxımdan "ord" sözünün kökü türk dillərindəki *or* və ya *ur* kökündən törəmiş ola bilər. Bu kök “yan”, “kənara”, “ətrafa” mənalarını verir. Beləliklə, "ord" sözü “ağızın yan hissəsi” mənasını daha aydın şəkildə əks etdirir. Sözün mənşəyinin daha dərin tədqiqi tarixi dilçilik məsələlərinə aiddir və əlavə araşdırmalar tələb edir.

Cümlədə istifadəsi nümunələrinə nəzər salsaq: "Ordları şişmişdi" kimi bir cümlədə “ord” sözü ağız boşluğunun yan hissələrinin şişməsini ifadə edir. "Qız süd içərkən ordlarını qıdıqladı" kimi bir cümlədə isə daha incə bir məna ifadə olunur - ağız boşluğunun yan hissələrinin toxunmaya həssaslığı və bu toxunmanın qız üçün bir qıcıqlandırıcı təsiri olduğu vurğulanır.

Yuxarıdakı misal cümləsindəki ("ordlarının ikisi də şişik bir halda...") istifadə isə dilçilik baxımından maraqlıdır. Bu, "ord" sözünün cəm halda, ikili bir forma ilə işləndiyi nadir hallardan biridir. Normalda “ord” ağız boşluğunun bir tərəfini ifadə etdiyi üçün cəm şəklində “hər iki yanaq” mənasını verir. Bu istifadə üslub məsələsidir və ədəbiyyatda nadir hallarda rast gəlinə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz