Ortaboylu sözü Azərbaycan dilində "boyu orta olan" mənasında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "boyu orta olma" ifadəsi ilə izah olunsa da, daha dəqiq və geniş bir izah vermək mümkündür. Sözün tərkibi "orta" və "boylu" sözlərindən ibarətdir. "Orta" sözü, ədədi, kəmiyyəti və ya ölçünü göstərən bir sıfat olub, "iki hədd arasında, ortasında olan" mənasını ifadə edir. "Boylu" isə "boyu olan" mənasında bir sifətdir, və "boy" sözündən törəmişdir. Beləliklə, "ortaboylu" sözü, bir insanın boyunun həm uzun, həm də qısa olmaması, yəni orta həddə olması deməkdir. Bu, nisbi bir anlayışdır və müəyyən bir populyasiya və ya kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Məsələn, 170 sm boylu bir kişi ortaboylu hesab edilə bilər, lakin basketbolçuların arasında ortaboylu hesab edilməyə bilər. Sözün mənası həmin kontekstdə yer alan digər insanlarla müqayisədə müəyyən edilir. Ortaboylu sözü əsasən insanları təsvir etmək üçün işlədilir, lakin nadir hallarda əşyaların hündürlüyünü təsvir etmək üçün də istifadə edilə bilər. Məsələn, "ortaboylu ağac" ifadəsi ağacın boyunun həmin ərazidəki digər ağaclarla müqayisədə orta olduğunu bildirir.
Ortaboylu sözünün sinonimləri arasında "orta boylu", "orta qamətli" kimi ifadələr də göstərilə bilər. Ancaq "ortaboylu" sözü daha qısa, daha ümumi və geniş yayılmışdır. Sözün mənşəyi türk dillərindəndir və morfoloji quruluşu açıq və sadədir. Cümlədə necə işləndiyi nümunələri aşağıdakı kimidir:
"O, ortaboylu, qara saçlı bir kişiydi."
"Ortaboylu bir qız gülümsəyərək ona baxdı."
"Bağdakı ağaclar əksəriyyətlə ortaboylu idi."
Yekun olaraq, "ortaboylu" sözü sadəcə "boyu orta olan" demək deyil, həmçinin müəyyən bir qrup və ya kontekstdə müqayisəli olaraq ortalama boyu ifadə edən bir termindir. Sözün mənası həmin kontekstdən və digər faktorlardan asılı olaraq dəyişə bilər.