Oyandırmaq sözü Azərbaycan dilində geniş məna spektrinə malik bir feildir. Əsas mənası "oyatmaq, yuxudan durğuzmaq" olsa da, məcazi mənaları da olduqca zəngindir.
Birinci, əsas mənası: Oyandırmaq sözü birbaşa yuxudan durdurma, yuxudan ayıldma hərəkətini bildirir. Misal üçün, "Uşağı oyandırmaq üçün yumşaqca səsini eşitdirdi" cümləsində olduğu kimi. Bu mənada, sözün sinonimi "oyatmaq"dır və hər iki söz də demək olar ki, tam eyni mənada işlənir. Fərq ancaq bədii üslubda, sözün ifadə gücünün incəliklərində axtarıla bilər. Məsələn, "oyandırmaq" daha yumşaq, daha ehtiyatlı bir təsiri, "oyatmaq" isə daha qəti, sərt bir əmri ifadə edə bilər.
İkinci, məcazi mənası: Oyandırmaq sözü daha geniş bir məcazi məna daşıyır. Bu mənada, söz "hərəkətə gətirmək, doğurmaq, törətmək, qızışdırmaq, gücləndirmək" mənalarında işlənir. Belə ki, "Onun sözləri xalqda milli şüuru oyandırdı" cümləsində oyandırmaq, passiv vəziyyətdə olan milli şüuru hərəkətə gətirmək, canlandırmaq mənasında işlənir. Başqa misallar da gətirmək olar: "Yeni ideyalar onun yaradıcılıq qabiliyyətini oyandırdı", "Bu hadisə cəmiyyətdə böyük etiraz dalğası oyandırdı", "Onun ürəyində milli hisslər oyandı". Bu cümlələrdə oyandırmaq sözü müəyyən bir hissi, düşüncəni, hərəkəti, prosesi həyata keçirmək, başlatmaq, canlandırmaq kimi başa düşülür.
Etimologiyası: Oyandırmaq sözünün kökü "oyanmaq" feilidir. "-dırmaq" əlavəsi isə feillərə səbəb bildirən məna qatır. Beləliklə, oyandırmaq sözü "oyatmaq səbəbi olmaq", yəni kimsəni, bir şeyi yuxudan, passiv vəziyyətdən aktiv vəziyyətə gətirmək mənasını ifadə edir.
Nəticə olaraq, "oyandırmaq" sözü sadəcə yuxudan durğuzmaq mənasından daha çox, bir sıra məcazi mənaları ehtiva edən, zəngin semantik strukturlara malik bir sözdür. Mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir və dilin ifadə imkanlarını genişləndirir.