OYULMAQ feli, əsasən, sərt bir materialın içərisində boşluğun, yəni oyuğun meydana gəlməsi prosesini ifadə edir. Bu proses təbii səbəblərdən (məsələn, suyun, küləyin eroziyası nəticəsində) və ya süni təsirlərlə (məsələn, oyma alətləri ilə) baş verə bilər.
Mənşəcə: "Oyulmaq" feli "oymaq" feli ilə etimoloji əlaqədədir və kökündə "oy-" morfemini ehtiva edir. Bu morfem, qazıntı, çuxur, boşluq kimi mənaları özündə əks etdirir. "-maq" isə feliləşdirmə şəkilçisidir.
Məna çalarları: "Oyulmaq" feli müxtəlif kontekstlərdə fərqli məna çalarları daşıya bilər:
- Fiziki oyulma: "Daşın uzun illər ərzində su tərəfindən oyulması nəticəsində maraqlı formalar əmələ gəlmişdir." - Bu cümlədə "oyulmaq" feli təbii eroziya prosesini ifadə edir.
- Mexaniki oyulma: "Taxta ustaları ağacı diqqətlə oyaraq, içərisində gözəl naxışlar oymuşdular." - Burada "oyulmaq" feli insan əli ilə edilən oyma işini bildirir.
- Metaforik oyulma: "Ürəyi kədər tərəfindən oyulmuşdu." - Bu cümlədə "oyulmaq" feli emosional bir vəziyyəti, daxili boşluq və kədəri ifadə etmək üçün metaforik olaraq işlədilir. Kədər insanın daxili dünyasında bir boşluq, bir yara kimi təsvir edilir.
Sintaksis: "Oyulmaq" feli müxtəlif əlavələrlə işlənə bilər. Məsələn, "su tərəfindən oyulmaq", "külək tərəfindən oyulmaq", "balta ilə oyulmaq" kimi ifadələr bu feilin işlənməsinə nümunədir. Həmçinin, "oyulmaq" feli passiv quruluşlarda tez-tez istifadə olunur.
Qısaca: "Oyulmaq" feli, bir şeyin içinə boşluğun əmələ gəlməsini ifadə edən geniş mənalı bir sözdür. Bu boşluğun yaranması həm təbii, həm də süni səbəblərdən ola bilər və həm fiziki, həm də metaforik mənalarda işlənə bilər.