Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "ölçü-biçi" sözü əsasən "ölçü" sözünün 1 və 3-cü mənalarına istinad edərək izah olunur. Lakin bu, sözün bütün semantik potensialını əhatə etmir. "Ölçü-biçi" termininin daha geniş və dəqiq tərifini vermək üçün onun mürəkkəb leksik strukturunu nəzərə almaq lazımdır.
"Ölçü" sözü fiziki kəmiyyətlərin (uzunluq, hündürlük, həcm, çəki, sığım və s.) müəyyənləşdirilməsi üçün istifadə olunan vasitə və ya proses deməkdir (məna 1). Eyni zamanda, "ölçü" müəyyən standart, norma və ya miqyas kimi də başa düşülür (məna 3). "Biçi" isə şəkil, quruluş, forma deməkdir. Beləliklə, "ölçü-biçi" bir quruluşun, obyektin və ya yerin həm ölçülərini, həm də formasını, quruluşunu, xarici görünüşünü əks etdirən bir anlayışdır. Başqa sözlə, bu termin həndəsi və ya memarlıq xüsusiyyətlərini tam əhatə edir.
Misal olaraq, verilmiş cümlədəki "Kənd əhalisi isə uzun illər boyu müxtəlif ölçü-biçidə olan damlarda və qazmalarda yaşayırdı" ifadəsində "ölçü-biçi" damların və qazmaların həm ölçülərini (uzunluq, en, hündürlük), həm də formalarını (düzbucaqlı, dairəvi, qeyri-müntəzəm və s.) ifadə edir. Yəni, burada müxtəlif formalı və ölçülü yaşayış yerlərindən bəhs olunur.
Etimoloji baxımdan, "ölçü-biçi" sözü iki kökdən - "ölçü" və "biçi" - təşkil olunmuş bir birləşmədir. Bu iki kökün birləşməsi anlayışın daha dolğun və dəqiq ifadəsini təmin edir. Sözün işlənmə sahəsi əsasən kənd təsərrüfatı, memarlıq və tikinti ilə bağlıdır, lakin metaforik mənada da işlənə bilər (məsələn, "həyatın ölçü-biçisi").
Qısacası, "ölçü-biçi" sözü sadəcə "ölçü"nün sinonimi deyil, forma və ölçülərin birgə ifadəsini verən daha zəngin bir leksik vahiddir. Bu sözün təhlili zamanı onun mürəkkəb leksik strukturu və kontekstə bağlı olaraq dəyişən mənaları nəzərə alınmalıdır.