izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ötəri (ərəb. "üçün", "səbəbindən") zərfi bir əməlin, hadisənin səbəbini, motivini, əsasını bildirir. Lüğətlərdə əsasən "üçün", "səbəbindən" mənasında izah olunsa da, istifadə kontekstindən asılı olaraq bir neçə incə məna fərqini özündə ehtiva edir. Bunlardan ən əsası, səbəb-nəticə əlaqəsinin xarakterinin ifadəsidir. Bəzən sadəcə səbəbi göstərir, bəzən isə səbəbin mənfi, problematik xarakterini vurğulayır. Həmçinin, səbəbin vasitəçi rolunu da qeyd etmək olar, yəni "vasitəsilə", "sayəsində" mənalarını da ehtiva edə bilir.

Misal olaraq, "Bir söyüşdən ötəri etmə əziyyət balama" cümləsində "ötəri" sözü səbəbin mənfi, xoşagəlməz olduğunu vurğulayır. Söyüş əziyyət çəkməyə səbəb olan amil kimi göstərilir. "Xalqı incidirlər bizdən ötəri" cümləsində isə "ötəri" sözü incimənin səbəbinin "biz" olduğunu, yəni bizim səbəbkar olduğumuzu (bəlkə də dolayısı ilə) ifadə edir. Bu nümunələrdə "ötəri"nin "üzündən", "səbəbindən", "qəbahətinə görə" mənalarında işlənməsini müşahidə etmək olar.

"Ötəri"nin dialektal və ya şifahi nitqdə daha çox işləndiyini də qeyd etmək lazımdır. Ədəbi dilə nisbətən, daha az rəsmi, daha canlı və təbii bir üsluba malikdir. "Üçün", "səbəbindən" kimi daha rəsmi əvəzedicilərlə asanlıqla əvəz oluna bilsə də, bəzi hallarda məhz "ötəri" sözü cümləyə özünəməxsus bir emosional yük, ton və ifadəlilik gətirir. Bu səbəbdən, yazı dilində səlislik və düzgünlük üçün "ötəri"nin istifadəsində ehtiyatlı olmaq lazımdır. İstifadəsindən əmin olmadıqda, sinonimləri ilə əvəz etmək daha düzgündür.

Qeyd edək ki, "ötəri" sözü bəzən "ötrü" şəklində də işlənir. Bunlar fonetik olaraq yaxın olsa da, yazılı dilin qaydalarına əsasən, "ötəri" tercih edilməlidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz