Üzündən sözü Azərbaycan dilində qoşma bağlacı kimi işlənir və əsasən səbəb-nəticə münasibətini ifadə edir. "Üzündən" sözü, bir hadisənin baş verməsinin səbəbinin nə olduğunu göstərir. Bu səbəb həm fiziki, həm də mənəvi, konkret və ya abstrakt ola bilər. Sözün əsas mənası "səbəbindən", "üzründən", "sayəsindən" və ya "nəticəsində" kimi ifadələrlə eyniləşdirilə bilər, lakin bunlardan bəziləri məna çalarları ilə bir-birindən fərqlənir. "Üzündən" daha çox mənfi nəticələrə səbəb olan hallarda istifadə olunur. "Sayəsindən" isə əksəriyyətlə müsbət nəticələr üçün işlədilir.
Misal üçün, verilən cümlədəki "Avariyalar çox vaxt gənclərin diqqətsizliyinin və təcrübəsizliyinin üzündən olur" ifadəsində "üzündən" qoşması gənclərin diqqətsizliyi və təcrübəsizliyinin avarıyaların baş verməsinə səbəb olduğunu bildirir. Burada "üzündən" sözü mənfi bir nəticə olan "avarıyaların" səbəbini göstərir.
Sözün mənşəyi "üz" kökünə bağlıdır. "Üz" sözünün bir mənası "səbəb", "əsas" deməkdir. Beləliklə, "üzündən" qoşması "səbəbindən", "əsasından" mənasını daşıyır. Digər qoşmalarla müqayisədə "üzündən" daha çox səbəb-nəticə münasibətini qabartır və nəticənin mənfi olduğunu vurgular.
Digər nümunələr:
- Yağışın üzündən yol sürüşkən idi.
- Xəstəliyinin üzündən işə gedə bilmədi.
- Səhvlərinin üzündən imtahanı kəsdi.
- Çalışqanlığının üzündən müvəffəqiyyət qazandı. (burada müsbət nəticə olsa da, ümumiyyətlə mənfi nəticələr üçün daha çox üstünlük verilir)
Göründüyü kimi, "üzündən" qoşması müxtəlif cümlələrdə səbəb-nəticə münasibətini ifadə etmək üçün istifadə olunur və kontekstə görə mənası dəqiqləşdirilir.