izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ötmək₂ (f.): Bu feilin əsas mənası quşların səs çıxarması, xüsusilə də xoş, melodik səslərin ifadəsidir. Lüğətlərdə "oxumaq", "cəh-cəh vurmaq", "civildəşmək" kimi təriflər bu əsas mənanı dəqiqləşdirmək üçün istifadə olunur. Ancaq bu təriflər ötməyin bütün nüanslarını əhatə etmir. Ötmək həmçinin quşların müxtəlif səslərlə ünsiyyət qurmasını, həm də təhlükəni xəbər vermək kimi müxtəlif məqsədlərə xidmət edən səs çıxarmalarını əhatə edir. Sözün mənasını daha da genişləndirərək deyə bilərik ki, ötmək quşların özünəməxsus səs aləti ilə yaratdığı müxtəlif səs təsirlərini, melodiyalarını və səs kombinasiyalarını əhatə edir.

Misal olaraq "Səhər açıldı, quşlar ötdü" cümləsini götürək. Bu cümlədə "ötdü" sözü səhər tezdən quşların səs çıxarmasının ümumi mənasını ifadə edir. Ancaq bu səslər müxtəlif ola bilər: bəzi quşlar melodik, bəziləri isə daha sərt və ya qısa səslər çıxarır. "Ötmək" feili bu müxtəlifliyi özündə cəmləşdirir.

Məcazi mənada isə, "ötmək" tərənnüm etmək mənasını da verir. Bu mənada "ötmək" xoş bir melodiya və ya şeiri səsləndirmək, mahnı oxumaq kimi şəkilləndirilir. Məsələn, "O, şairin şeirlərini həvəslə ötdü" cümləsində "ötdü" sözü şeirləri gözəl və ifadəli şəkildə oxuduğunu bildirir. Bu isə quşların səs çıxarmasının estetik və ifadəli tərəfinin məcazi mənada insan nitqinə uyğunlaşdırılmasıdır.

Etimoloji baxımdan "ötmək" feili türk dillərindən gəlir və kökündə səs çıxarmaq, səs vermək mənası yatır. Müxtəlif türk dillərində bu feilin mənası və fonetik formasında bəzi fərqlər olsa da, əsas məna dəyişməz qalır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz